همپایی فناورانه در صنایع مبتنی بر سامانه های پیچیده ، مطالعه موردی صنعت پتروشیمی ایران

در راهبردهای توسعه محصولات و سیستم های پیچیده، همپایی فناورانه از مهم‌ترین راهبردهای کاهش شکاف فناورانه بین کشورهای متاخر با رهبران فناوری است، که در این فرآیند کشورهای متاخر با تقلید، جهش و سرمایه‌گذاری می‌توانند فاصله خود را با رهبران کاهش دهند. در دهه اخیر این راهبرد موردتوجه بسیاری از پژوهشگران بوده است، ولی بررسی‌ها نشان می‌دهد به دلیل عدم توجه به‌تمامی مولفه‌های موثر در زیست‌بوم فناوری بسیاری از این تجربیات ناموفق بوده‌اند. با توجه به پیچیدگی محیط اقتصادی، عدم قطعیت‌ها و تغییرات محیطی، کنش‌های عوامل موثر در زیست‌بوم متغیر بوده که لازم است اثر این عوامل بر فرآیند همپایی مدنظر قرار گیرد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد، وقوع همپایی فناورانه موفق در محصولات و سیستم‌های پیچیده، نیازمند ارتقاء قابلیت‌های فناورانه، متناسب‌سازی سیاست‌های حکمرانی در مقیاس ملی و بهره‌مندی مناسب از مزیت‌های نسبی کشوراست. در این پژوهش با تمرکز بر قابلیت‌های فناورانه و بررسی ادبیات موضوع و تحقیقات میدانی، با استفاده روش پژوهش ترکیبی عوامل موثر بر همپایی فناورانه، شناسایی، تحلیل و اولویت‌بندی شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد عوامل اساسی شامل قابلیت‌های تکنیکی و زیرساختی، ادغام در زنجیره ارزش جهانی، حکمرانی، رژیم‌های فناورانه، سرمایه‌های اجتماعی، انباشت ثروت و منابع مالی، منابع فیزیکی و جغرافیا، تحریم‌های اقتصادی، عوامل و مولفه‌های بازار و نهادسازی بر وقوع همپایی فناورانه در صنعت پتروشیمی ایران موثر می‌باشند.

Technological Catch-up in Industries Based on Complex Systems, a Case Study of Iran’s Petrochemical Industry

Abstract In complex product and systems development strategies, technological catchup is one of the most important strategies to reduce the technological gap between latecomer countries and technology leaders, in which latecomer countries can reduce their distance from the leaders by imitation, leap and investment. In the last decade, this strategy has been considered by many researchers, but studies show that many of these experiments have failed due to the lack of attention to all the components that affect the technology ecosystem. Due to the complexity of the economic environment, uncertainties and environmental changes, the actions of the factors affecting the ecosystem are different and it is necessary to consider the effect of these factors on the catchup process. The results of this study show that the occurrence of successful technological catchup in complex products and systems, requires the development of technological capabilities, adaptation of governance policies at the national level and proper use of the country’s comparative advantages. In this research, focusing on technological capabilities and reviewing the literature and field research, using the combined research method, the factors affecting technological catchup have been identified, analyzed and prioritized. Findings show key factors including technical and infrastructural capabilities, global value chain integration, governance, technological regimes, social capital, accumulation of wealth and financial resources, physical resources and geographical, economic sanctions, market factors and components, and institutionalization ,they are effective in the occurrence of technological catchup in the Iranian petrochemical industry.