بررسی ویژگی‌های ریخت‌شناسی و تشریحی سیکاس (cycas revoluta thunb.) برای شناسایی پایه‌ی نر و ماده قبل از بلوغ

در این مقاله و برای اولین بار، تعیین جنسیت سیکاس رولوتاthunb.) (cycas revoluta، قبل از بلوغ و مخروط دهی، گزارش می شود. تعیین جنسیت سیکاس رولوتا تنها پس از بلوغ و مخروط دهی امکان پذیر است. در شرایط مطلوب، حداقل 10 تا 12 سال زمان لازم است تا سیکاس به سن بلوغ برسد. برای انجام تحقیق حاضر، تنه جوش های دوساله ی نر و ماده ی سیکاس رولوتا از پایه های نر و ماده ی بالغ جدا گردیده و در فضای آزاد، تحت شرایط یکسان، مورد مراقبت قرار گرفتند. خصوصیات ریخت شناسی پایه های نر و ماده، دو به دو به صورت مشاهده ی چشمی با یکدیگر مورد مقایسه قرار گرفتند. خصوصیات تشریحی با برش های تهیه شده از محور اصلی برگ، برگچه و ریشه ، توسط میکروسکوپ نوری، مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده از روش آنالیز تشخیصی داده های حاصل، تفاوت خصوصیات ریخت شناسی از قبیل قطر محور اصلی برگ، عرض برگچه ها، فاصله ی برگچه ها روی محور اصلی برگ، زاویه ی برگچه ها، قطر ریشه ها و طول ریشه ها، در پایه های نر و ماده، معنی دار بود. برگ پایهی نر در یک سوم بخش میانی، آرایش مرکب شانه ای و دوطرفه ی متقابل دارد، درحالی که، برگ پایه ی ماده به صورت مرکب شانه ای و دوطرفه ی متناوب است. شروع و تشکیل برگچه ی جدید در پایه ی نر، پس از تشکیل کامل برگچه ی قبلی صورت می گیرد، در صورتی که، در پایه ی ماده، قبل از تشکیل و بازشدن کامل برگچه ی قبلی، برگچه ی جدید شروع به رشد می کند. بررسی های تشریحی نشان داد که، فقط تفاوت طول روزنه های تحتانی برگچه ها در پایه ی نر و ماده، معنی دار بود. روزنه های برگ سیکاس از نوع آکتینوسایتیک است.

Investigation of morphological and anatomical features of cycad (Cycas revoluta Thunb.) for identification of male and female plants befor maturity

Here and for the first time, this paper reports sex determination of cycad (Cycas revoluta Thunb.) befor maturity and cone formation. Sex determination in cycad is possible only after maturity and cone formation. At least, the 10 to 12 years in optimal conditions is needed for cycad to reach maturity. In this research, twoyear old male and female offshoots of cycad were separated from the adult male and female plants and were treated in natural conditions, uniformly. Morphological characteristics of male and female plants were visually compared. Anatomical features were studied on the sections prepared from primary leaf rachis, leaflet and root by light microscope. According to the Discriminate Analysis (DA) method, differences between morphological characteristics of male and female plants such as leaf rachis diameter, leaflets width, leaflets distance on the rachis, leaflets angle on the rachis, roots diameter and length, were significant. The arrangement of leaves in one third of middle part was bipinnate with opposite leaflets and bipinnate with alternate leaflets in male and female plants, respectively. New leaflet initiates to forms befor and after completely formation of previous leaflet in female and male plants, respectively. Anatomical studies showed that the difference between the lengths of lower stomata in male and female leaflets were significant. Type of stoma in cycad leaf is actinocytic.