بررسی خصوصیات مورفولوژیک گونه دارویی salvia hydrangea dc. ex benth. در طول شیب تغییرات محیطی در مراتع مناطق نیمه استپی

مطالعه حاضر با هدف شناخت عوامل محیطی موثر بر پراکنش مورفولوژیک گونه salvia hydrangea در منطقه‌ی حفاظت‌شده تنگ صیاد استان چهارمحال و بختیاری است. این گونه، یکی از گیاهان دارویی و معطر است که در رویشگاه‌های طبیعی نواحی کوهستانی و مرتفع کشور یافت می‌شود و دارای ترکیبات اسانس گل و برگ مهمی است. پس از بازدید صحرایی از 5 توده‌ی معرف گونه، 10 نمونه از گونه جمع‌آوری شد. طول و سطح برگچه‌ها، کاسبرگ رنگی و جام گل، ارتفاع ساقه گل دهنده و خوشه گل‌آذین و تعداد گل‌های هر خوشه از جمله صفات مورد مطالعه در اواخر فصل رشد بودند. در هر توده گیاهی 2 پروفیل خاک از دو عمق 15-0 و 30-15 سانتی‌متری برداشت شد. برخی پارامترهای خاک شامل بافت، هدایت الکتریکی، اسیدیته، نیتروژن، پتاسیم و فسفر اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین صفات نشان داد که بین توده‌ها از لحاظ اکثر صفات مورد بررسی اختلاف معنی‌داری وجود دارد. نتایج آزمون pls نیز نشان داد ارتفاع گیاه با وزن مخصوص ظاهری عمق اول همبستگی مثبت و با اسیدیته خاک عمق اول همبستگی منفی دارد. تعداد گل در چرخه و سطح کاسبرگ رنگی با شیب، سنگ و سنگریزه، شن و کربنات کلسیم معادل عمق دوم همبستگی مثبت دارند. ارتفاع گل‌آذین با رس، هدایت الکتریکی و پتاسیم عمق اول همبستگی مثبت دارد. طول و سطح برگچه‌ها با درصد شیب، شن، کربنات کلسیم معادل، سنگ و سنگریزه عمق دوم همبستگی مثبت دارد. بر اساس نتایج می‌توان عوامل محیطی موثر بر هر یک از خصوصیات مورفولوژی گونه را مشخص کرد.

the study of morphological traits of salvia hydrangea dc. ex benth. medicinal species along the environmental gradient in semi-steppe rangelands

this research aimed to determine the most important environment factors affecting morphological distribution of salvia hydrangea dc. ex benth in protected region of tang-e-sayad of chaharmahal and bakhtiari province. this species is one of the medicinal and aromatic plants found in the natural habitats of mountainous areas of the country and contains essential oil of leafs and flowers. to measure morphological characteristics were taken 10 sample of s.hydrangea in each populations (5 plant stands). leaf, sepal and corolla length and surface, flower stem and panicle inflorescence height and flower number of each panicle inflorescence were studied at the end of the growing season. in each plant populations, 2 soil sampling were executed of two depths 0-15 and 15-30 cm. some soil parameters including texture, electrical conductivity, acidity, nitrogen, potassium and phosphorus were measured. the average comparison results showed that there was a significant difference between the populations in terms of most traits. pls analysis results also showed plant height had a positive correlation with apparent specific weight of first depth and had a negative correlation with the soil acidity of first depth. the flowers number in cycle and sepal surface had a positive correlation with slope, gravel, sand and calcium carbonate equivalent (cce) of second depth. panicle inflorescence height had a positive correlation with clay, ec and potassium. leaf length and surface had a positive correlation with slope, sand, cce and gravel of second depth. the analysis results can determine effective environmental factors on each morphological specification of the species.