بررسی اثر شرایط محیطی بر اسانس و ترکیبات متشکله اسانس ژنوتیپ‌های برتر رازیانه (foeniculum vulgare mill.)

به منظور بررسی اثر برخی عوامل محیطی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه داروئی رازیانه، تحقیقی در سال‌های زراعی 1392 -1391، در سه ایستگاه تحقیقاتی وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان واقع در کاشان، سمیرم و گلپایگان انجام شد و در آن چهار ژنوتیپ برتر رازیانه شامل دو ژنوتیپ بومی ‌همدان و لرستان و دو ژنوتیپ خارجی 11486 و p11 820065 با استفاده از طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که برهم‏کنش مکان در ژنوتیپ بر همه صفات مورد مطالعه معنی‌دار بود. آلفاپینن، فنکون، کامفور و سیس آنتول در ژنوتیپ‌های غیربومی و پاراسیمن، لیمونن، استراگول و ترانس آنتول در ژنوتیپ‌های بومی بیشترین مقدار را داشتند. ژنوتیپ p11 -820065 بالاترین درصد اسانس (4.21%) را به خود اختصاص داد. بیشترین و کمترین عملکرد اسانس به ترتیب در ژنوتیپ p11- 820065 ایستگاه گلپایگان (165.2 کیلوگرم در هکتار) و ژنوتیپ همدان ایستگاه کاشان (60.4 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. عملکرد ترانس‌آنتول در ایستگاه گلپایگان تفاوت معنی‌داری با ایستگاه کاشان داشت و بیشترین مقدار آن در ژنوتیپ همدان کاشته شده در این ایستگاه مشاهده گردید. کمترین میزان این ترکیب نیز مربوط به ژنوتیپ 11486 ایستگاه کاشان با 41.1 درصد بود. عملکرد ترانس آنتول ایستگاه کاشان همبستگی منفی و معنی‏داری با ازت کل خاک داشت. درصد و عملکرد اسانس همبستگی منفی و معنی‏داری با شوری خاک نشان داد. از طرفی همبستگی مثبت و معنی‏داری بین فنکون با شوری خاک مشاهده گردید. این در حالی است که در ایستگاه گلپایگان همبستگی معنی‏داری بین ترکیبات اسانس و عوامل محیطی مشاهده نشد.

the effect of environmental condition on essential oil and essential oil components in superior fennel genotypes (foeniculum vulgare mill.)

in order to study the effects of some environmental factors on quality and quantity of fennel essential oil, an experiment was conducted at 3 stations of agricultural and natural resource research center of isfahan during 2012 2013 and 4 superior fennel genotypes (including: lorestan, hamedan, p11 820065 and 11486) were studied basis of randomized complete block design with three replications. base on the results the interaction of place* genotype was significant for all traits. a pinene, fenchone, camphor and (z) anethol in forien genotypes and p cymene, limonene, estragole and (e) anethol in native genotypes were the highest. the maximum essential oil belongs to p11 820065 with 4.21 percentage. the highest essential oil yield (165.2 kg/hec) was observed in p11 820065 located in golpayeghan and the lowest in hamedan genotype (60.4 kg/hec) of kashan. (e) anethol yield of hamedan genotype in golpayeghan station had a significant different with kashan station. the minimum amount of (e) anethol was observed in 11486 (41/1 %) located in kashan. there was a negative significant correlation between e anethol and soil total n. also a negative significant correlation was observed between oil percentage and oil yield with soil salinity. on the other hand phencone and soil salinity had a positive significant correlation. there was no significant correlation between essential oil and environmental factors in golpayegan station.