بررسی ساختار، تراکم و اکولوژی فیتوپلانکتون با تاکید بر خصوصیات گونه های غالب در سد مخزنی شهید رجایی (مازندران)

سد مخزنی شهید رجایی بر روی رودخانه تجن و در جنوب شهرستان ساری احداث شده است. بالا بودن احتمال وقوع شکوفایی جلبکی در سدها و اثرات منفی آن بر فعالیت‌های اقتصادی، بهداشتی و اجتماعی منطقه، از دلایل اهمیت مطالعه‌ی تراکم و ساختار تشکیل دهنده فیتوپلانکتون در این سد محسوب می‌شود. نمونه‌برداری در دریاچه پشت سد در سال 1391 در ماه‌های خرداد، تیر، مرداد، شهریور، آبان و بهمن صورت گرفت. در این مطالعه 107 گونه فیتوپلانکتون در 53 جنس و 8 شاخه شناسایی شدند. شاخه‌های باسیلاریوفیتا (bacillariophyta) و پیروفیتا (pyrrophyta) مجموعا 68 تا 99 درصد از تراکم فیتوپلانکتون را در ماههای مورد بررسی به خود اختصاص دادند. سه گونه‌ی cyclotella meneghiniana kuetzing 1844، stein 1883 goniaulax polyedra و ceratium hirundinella (mueller) dujardin 1841 بیشترین میزان از شاخص گونه های برتر را طی بررسی بدست آوردند. گونه kuetzing c. meneghiniana در ماه‌های گرم افزایش معنی داری نسبت به ماه‌های سرد داشت ولی با کاهش شدید دما در زمستان، تراکم هر سه گونه فوق کاهش یافت (0.05>p). بنظر می‌رسد که ورودی رودخانه‌ها، از منابع مهم تامین و افزایش تراکم برای c. meneghiniana kuetzing در آب پشت سد بود. اما افزایش تراکم g. polyedra stein و(mueller) dujardin c. hirundinella از رسوبات و لایه زیرین آب در مخزن سد نیز تاثیر پذیرفت. نتیجه این که، در ارائه روش‌های کنترل تراکم گونه‌های دارای پتانسیل شکوفایی علاوه بر عوامل خارجی (کیفیت آب رودخانه‌های ورودی) شرایط داخلی حاکم بر این سد (رسوبات، مدت ماندگاری و لایه بندی آب) نیز باید مورد توجه قرار گیرند.