قدرت انتخاب انسان، مبنای حق‌ تعیین ‌سرنوشت از دیدگاه قرآن

حق تعیین سرنوشت از اساسی‌‌ترین حقوق بشر در عرصۀ بین‌‌المللی و حقوق شهروندی در عرصه داخلی کشورهاست. در این راستا، پژوهش حاضر بر این فرض استوار است که «حق تعیین سرنوشت انسان» بر مبانی متعددی استوار بوده که از دیدگاه قرآن یکی از مهم‌‌ترین آن‌‌ها «قدرت انتخاب انسان» است. روش پژوهش تفسیر اجتهادی است. بر این اساس می‌‌توان حق تعیین سرنوشت در اندیشه اسلامی را به معنای «عدم جواز تحمیل اراده انسان دیگری بر اراده و انتخاب انسان» دانست. در این تعریف اراده خداوند که خالق آدمی است، نادیده گرفته نشده، او می‌‌تواند با جعل قانون تعیین سرنوشت انسان را در مسیری معین و مشخص ترسیم نماید، بدون آنکه او را در انتخاب این مسیر و حرکت در این راه مجبور و ملزم سازد. خالق انسان حق او را در نظام تکوین به رسمیت شناخته و به احدی اجازه نداده که اراده تشریعی خداوند را بر انسان تحمیل نماید. خواست و اراده خداوند بر این تعلق گرفته که انسان همواره موجودی مختار باشد و خواست و اراده خودِ او سرنوشت‌‌اش را معین کند، بی‌‌آنکه کسی مجاز باشد اراده خود را بر انسان تحمیل کند. مهم‌‌ترین منبع اثبات این مدعا، آیات قرآن کریم به عنوان معتبرترین منبع شناخت اندیشه اسلامی است.

human capacity for choice: the foundation of the right to self determination from the perspective of the qur’an

the right to self‑determination is among the most fundamental human rights in the international arena as well as a key civil right within domestic contexts. in this regard, the present study is based on the premise that the “right to self‑determination” rests upon multiple foundations, one of the most important of which—as viewed from the perspective of the qur’an—is the “human capacity for choice.” the research method is ijtihadi interpretation. accordingly, the right to self‑determination in islamic thought can be understood as “the prohibition of imposing one person’s will upon another’s will and choice.” in this definition the divine will of god—the creator of mankind—is not disregarded; rather, he can, by enacting the law of self‑determination, delineate the course of human destiny in a specific and defined manner without compelling or obligating an individual to choose that path or to proceed along it. the creator, within the order of creation, acknowledges the human’s right and does not permit anyone to impose god’s legislative will upon man. it is incumbent upon god’s will that man remains an autonomous being whose destiny is determined by his own volition, without any party being authorized to impose its will upon him. the most important source for substantiating this claim is found in the verses of the noble qur’an, which serve as the most authoritative reference for understanding islamic thought.