جایگاه اصول حکمرانی محلی در پیشبرد صلاحیت شوراهای محلی؛ مقایسه ایران با فرانسه

یکی از مهم‌ترین و مناقشه‌برانگیزترین موضوعات مرتبط با حکمرانی در سطوح ملی و محلی، و به طور خاص شوراهای محلی، همانا گسترۀ و ابعاد صلاحیت آن‌هاست. در این راستا، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است که نظام‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران و فرانسه از حیث جایگاه اصول حکمرانی محلی در پیشبرد صلاحیت شوراهای محلی خود چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با یکدیگر دارند؟ این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، و با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای کیفی قوانین مرتبط با صلاحیت شوراهای محلی در دو کشور جمهوری اسلامی ایران و فرانسه، و با نگاهی مقایسه‌ای، بر این فرض استوار است که اصول حکمرانی محلی در فرانسه، نهادینه‌تر از ایران است. نتایج نشان داد، در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دربارۀ صلاحیت شوراهای محلی، اصل مهم «شفّافیت» رعایت نشده و ابهام زیادی در این خصوص وجود دارد و زمینه را برای تفسیرهای مختلف و بعضاً مضَیّق در خصوص صلاحیت شوراهای محلی فراهم کرده است. در قانون شوراهای مصوّب سال 1375، قدرت تصمیم‌گیری شوراهای محلی در جهت تصمیم‌گیری در زمینۀ ایجاد منافع عمومی و کالاهای عمومی محلی و از آن مهم‌تر در جهت تنفیذ و اجرای آن تصمیم‌ها و نیز تامین هزینه‌های آن تصمیم‌ها و در جهت جلوگیری از متخلفان از آن تصمیم‌ها بسیار محدود است. این در حالی است که در فرانسه، اصل صلاحیت به طور عام برای شوراهای محلی در نظر گرفته شده و شوراهای محلی دربارۀ همۀ امور محلی، صلاحیت دارند، بدون اینکه این صلاحیت با قیدها و شروطی محدود و مشروط شده باشد. نظارت بر عملکرد شوراهای محلی در ایران از نوع نظارت «قیمومیتی» است که یک نهاد بر زیرمجموعه‌های خود دارد. این شکل نظارت گسترده و از سوی نهادهای متعدد به مانعی برای شوراهای محلی و اعضای آن در اجرای صلاحیت‌های محوّله تبدیل شده است. این در حالی است که در حقوق عمومی فرانسه نیز اصل مهم نظارت بر عملکرد شوراهای محلی پذیرفته شده است، اما این نظارت، صرفاً از سوی دادگاه‌های اداری بر شوراها اعمال می‌شود. در نظام حقوقی فرانسه، اصل مشارکت مردم در تعیین اعضای شوراهای محلی در نظر گرفته و رعایت شده است و مردم، اعضای شورای کمون، شورای دپارتمان و شورای مناطق را مستقیم انتخاب می‌کنند. این در حالی است که در نظام حقوقی ایران، اصل مشارکت صرفاً برای شوراهای روستا و شهر در نظر گرفته شده است و مردم هیچ نقشی در تعیین اعضای شورای بخش، شورای شهرستان و شورای استان ندارند.

the status of local governance principles in advancing the authority of local councils: a comparison of iran and france

one of the most significant and contentious issues related to governance at national and local levels, particularly concerning local councils, is the scope and dimensions of their authority. accordingly, this study seeks to answer the question: what are the similarities and differences between the political systems of the islamic republic of iran and france in terms of the status of local governance principles in advancing the authority of their local councils? employing a descriptive-analytical method and utilizing qualitative content analysis of laws related to the authority of local councils in both countries, this comparative study is based on the premise that local governance principles are more institutionalized in france than in iran. the findings indicate that the iranian constitution lacks the fundamental principle of transparency regarding the authority of local councils, leading to significant ambiguity and creating room for various, often restrictive, interpretations of their authority. the 1996 local councils act significantly limits the decision-making power of local councils regarding the creation of public benefits and local public goods, the implementation and enforcement of these decisions, and the allocation of resources for their execution, as well as the prevention of violations. in contrast, in france, local councils are granted general competence, meaning they have authority over all local matters without restrictive conditions or stipulations. supervision of local councils in iran follows a tutelary control model, wherein an overseeing institution exercises authority over its subordinates. this extensive supervision by multiple institutions has become an obstacle for local councils and their members in executing their delegated authorities. meanwhile, in french public law, oversight of local councils is also recognized; however, it is exclusively exercised by administrative courts. furthermore, in the french legal system, the principle of public participation in selecting local council members is upheld, allowing citizens to directly elect members of municipal, departmental, and regional councils. in contrast, in iran, public participation is limited to village and city councils, with no role for the people in selecting members of district, county, and provincial councils.