بازخوانی فرایند مشارکت عمومی در حکمرانی و نقش آن در جلوگیری از انحراف‌های دینی، از منظر امام علی(ع)

هدف پژوهش حاضر بازخوانی فرایند مشارکت عمومی در حکمرانی، و نقش آن در جلوگیری از انحراف‌های دینی، از منظر امام علی(ع) است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که مشارکت عمومی در حکمرانی و اداره امور، در ساماندهی زندگی اجتماعی مردم نقش مهمی دارد. امام علی(ع) با اموری چون تحریف معارف و حقایق دینی، فقدان هویت و اندیشه مستقل، فخرفروشی و استکبارورزی، طمع‌ورزی‌های مادی، تقلب و نفاق، جهالت و تعصبات ناروای مذهبی، به دلیل آسیب رساندن به گرایش همگانی مردم به حکمرانی، مقابله کردند. هوای نفس، موقعیت‌خواهی و شهرت‌طلبی، فهم انسان را از منابع دین تغییر می‌دهد و موجب انحراف انسان، بدعت در دین و استفاده‌های نابجا از قرآن و روایات می‌شود. تحریف معارف و حقایق دین با منحرف کردن دین از مسیر اصلی خود، باعث بدبینی مردم نسبت به حکومت اسلامی و کناره‌گیری آنان از مشارکت در حکمرانی می‌شود. از دست دادن هویت و اندیشه مستقل، با وادار کردن مردم به تقلید کورکورانه و تبعیت بدون اندیشه، آنان را از مشارکت عمومی در حاکمیت بازمی‌دارد. خودپسندی و خودخواهی، با سوق دادن به سمت اموری که خوشایند و دلخواه انسان است، باعث می‌شود که با عقاید و ارزش‌های عقیدتی و اجتماعی‌ که ناسازگار با خواسته اوست، به شیوه توجیه و تطهیر رفتار و پافشاری بر گزینۀ دلخواه عمل شود و مجال مشارکت برای اندیشه‌های مخالف فراهم نشود. از منظر امام علی(ع)، طمع به عنوان بدترین چیز، معیار شرّ، عامل بردگی، مرکب قاتل، عامل فساد و تباهی حاکمیت است. مبارزه با تقلب و نفاق، حافظ اعتماد عمومی و سلامت مشارکت عمومی است. آسان‌سازی هزینه زندگی مردم و برداشتن تنگناهای معیشتی به وسیله حاکم، نشان‌دهنده حُسن ظنّ حاکم بر مردم است و آثار روحی و روانی مهمی در مشارکت عمومی و جلوگیری از انحراف دینی خواهد داشت. تعصبات ناروای مذهبی ناشی از غفلت و جهالت افراد و از میان برداشتن آنها باعث جلوگیری از هدر رفتن سرمایه‌های انسانی و گرایش کورکورانه افراد به انحرافات می‌شود. عدالت‌ورزی، سیاستی فراگیر و همگانی است. تامین رضایت عمومی و سالم‌سازی اجتماع مسلمین از انحرافات، تنها در سایه عدالت محقق می‌شود.

re-examining the process of public participation in governance and its role in preventing religious deviations from the perspective of imam ali (pbuh)

the aim of the present study is to re-examine the process of public participation in governance and its role in preventing religious deviations from the perspective of imam ali (pbuh). the research method is descriptive-analytical, and the results show that public participation in governance and the administration of affairs plays a significant role in organizing the social life of people. imam ali (pbuh) countered issues such as the distortion of religious teachings and truths, lack of independent identity and thought, arrogance and pride, material greed, fraud and hypocrisy, ignorance and unwarranted religious fanaticism, as they harm the general inclination of people towards governance. selfish desires, the pursuit of status, and the quest for fame alter human understanding of religious sources and lead to deviation, innovation in religion, and misuse of the quran and traditions. the distortion of religious teachings and truths, by diverting religion from its true path, causes public distrust in islamic governance and leads to their disengagement from participation in governance. the loss of identity and independent thought, by compelling people to blind imitation and unreflective obedience, deters them from public participation in governance. arrogance and selfishness, by driving individuals towards desirable and pleasing matters, result in justifying and insisting on preferred options contrary to ideological and social values, hindering the opportunity for opposing ideas to participate. from imam ali’s (pbuh) perspective, greed is the worst thing, a criterion of evil, a cause of slavery, a deadly vehicle, and a factor of corruption and ruin in governance. combatting fraud and hypocrisy preserves public trust and the health of public participation. easing the people’s living costs and removing livelihood constraints by the ruler indicates the ruler’s goodwill towards the people and has significant psychological and social effects on public participation and prevention of religious deviations. unwarranted religious fanaticism, stemming from ignorance and heedlessness, when eliminated, prevents the waste of human resources and blind inclinations towards deviations. justice, as a comprehensive and universal policy, ensures public satisfaction and purifies the muslim society from deviations, achievable only under the umbrella of justice.