ظرفیت فقه حکومتی در کارآمدی دیپلماسی شهروندی

شکل ‌گیری مناسبات جدید در عرصه بین‌الملل، مسیر را برای ورود بازیگران غیردولتی هموار و دیپلماسی را از انحصار دولت‌‌ها خارج نموده است. نقش محوری مردم به عنوان بازیگران جدید این عرصه از مهم‌ترین تحولات چند دهه اخیر است. دیپلماسی شهروندی نوع جدیدی از دیپلماسی است که در آن شهروندان به عنوان نمایند‌گان غیررسمی دولت نقش ایفا می‌کنند. از آنجا که دیپلماسی به‌عنوان پیشانی سیاست خارجه در فضای دیپلماتیک موجود مبتنی بر پارادایم اندیشه لیبرال دموکراسی طراحی و متناسب با این الگو، مدل‌های مختلفی از آن اجرا می‌گردد؛ ضرورت ایجاب می‌کند که در نظام مبتنی بر فقه اسلامی، دیپلماسی شهروندی نیز از منظر فقه حکومتی که وجه ارتقاء‌یافته فقه سنتی و جواهری است؛ به عنوان خاستگاه حکومت دینی و متغیر‌ اصلی تولید قدرت و مدیریت اجتماعی حاکمیت از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال اصلی است که فقه حکومتی- به عنوان کلان نظریه فقهی مدیریت اجتماعی حکومت اسلامی- از چه ظرفیتی در کارآمدی دیپلماسی شهروندی برخوردار است؟ نتایج حاکی از آن است که فقه حکومتی با توجه به پویایی وگستردگی در قلمرو، علاوه‌بر شمول تمام ابعاد فقه فردی، می‌تواند بنابر اقتضاء، بر مبنای تکلیف‌گرایی اجتماعی مردم در حکومت دینی، تعریف نقش هویت‌بخش و رسالت جمعی برای آحاد یک ملت، تولید نرم‌افزار و انسجام سیاست‌گذاری و ارتقاء اهداف دیپلماسی شهروندی منضبط‌کننده، تسهیل‌گر، پشتیبان، هدایت‌گر و تعدیل‌کننده آن باشد و از این رهگذر کارآمدی آن را به عنوان یکی از ابزارهای موثر سیاست خارجی فراهم سازد.

the capacity of governmental jurisprudence in the efficacy of citizen diplomacy

new international relations have paved the way for non-governmental actors to enter the diplomatic arena, moving beyond states’ monopoly. the pivotal role of people as new players in this field is one of the most significant developments of recent decades. citizen diplomacy is a new type in which citizens act as unofficial government representatives. since diplomacy, as the forefront of foreign policy in the existing diplomatic space, is designed based on the liberal democracy paradigm, various diplomacy models are implemented accordingly. this necessitates an examination, from the perspective of the jurisprudence of governance in the system based on islamic jurisprudence, of citizen diplomacy, which is rooted in the elevated principles of traditional and jewel-like jurisprudence. it serves as the foundation for religious governance and the primary variable for producing power and social management by examining it from various angles. in this regard, this research seeks to answer the central question: what capacity does jurisprudential governance, as the grand jurisprudential theory of social management in islamic governance, possess in the effectiveness of citizen diplomacy? the results indicate that jurisprudential governance, considering its dynamism and comprehensiveness, can, in addition to encompassing all aspects of individual jurisprudence based on the social duty of people in religious governance, define an identity-building and collective mission role for the entire nation. it can act as a disciplined, facilitating, supportive, guiding, and moderating force, ensuring the effectiveness of citizen diplomacy as one of the practical tools of foreign policy.