نقد و ارزیابی گفتمان امامت در رویارویی ابن تیمیه و علامه حلّی در منهاج السنه و منهاج الکرامه

هدف پژوهش حاضر تحلیل گفتمان امامت در اندیشه سیاسی علامه حلّی و ابن تیمیه بوده تا با برجسته‌سازی نقاط ضعف و دیدگاه آنان، براساس عقل، کتاب و سنّت، به نظریه معقولی از دین اسلام در باب مشروعیت سیاسی، رهنمون گردد. از این‌رو، با روش تحلیل گفتمان میشل فوکو در بیان اشتراکات و افتراقات دو دیدگاه، نشان داده شد که ابن تیمیه، به دلیل خلط در مفهوم امامت، نتوانسته است در نظریه‌پردازی موفق عمل کند. دیدگاه وی اشکالاتی نظیر تناقض‌گویی، دخیل دانستن مردم در امر مشروعیت‌سازی، ارائه معیارهای غیر واقع‌نما، سکولاریزه کردن جامعه، مشروعیت‌بخشی به حکومت‌های فاسد و خودکامه دارد. در مقابل، علامه حلّی به دلیل استفاده صحیح از عقل و نقل، توانسته است به صورت منطقی، دیدگاه خود را در باب مشروعیت سیاسی، مبتنی بر جهان‌بینی صحیح اسلامی قرار داده، آن را ناشی از اراده تشریعی خداوند متعال بداند که فقط از طریق نصب الهی محقّق می‌گردد.

Critique and Evaluation of the Imamate Discoursein the Confrontation between Ibn Taymiyyahand Allama Helli in Minhaj al-Sunnahand Minhaj al-Karama

The present study aims to analyze the discourse of Imamate in the political thought of Allameh Helli and Ibn Taymiyyah in order to guide a rational theory of Islam in terms of political legitimacy by highlighting their weaknesses and views based on reason, books, and tradition. Hence, with the method of Michel Foucault’s discourse analysis in expressing the commonalities and differences of the two views, it was shown that Ibn Taymiyyah, due to confusion about the concept of Imamate, could not succeed in theorizing. His view has problems such as contradictory, involving the people in legitimizing, presenting unrealistic standards, secularizing society, and legitimizing corrupt and authoritarian governments. On the contrary, Allameh Helli, due to the correct use of reason and narration, has been able to logically base his view on political legitimacy, based on a correct Islamic worldview, as the result of the legislative will of the supreme, which can only be achieved through the divine.