ارائه الگوی اسلامی- ایرانی دولت‌سازی با تاکید بر تجربه حکمرانی اسلامی

هدف پژوهش حاضر بررسی دیدگاه‌های مطرح در حوزه دولت‌سازی اسلامی به روش مفهومی و ارائه الگوی بومی و بهینه بود. در این راستا و با شیوه توصیفی تحلیلی، سیر تاریخی و تکاملی دولت اسلامی، الگوی دولت‌سازی میرزا محمدحسین نائینی، محقق کرکی، شهید صدر، شیخ فضل الله نوری، سید حسین نصر، بررسی شد. همچنین الگوی دولت‌سازی انقلاب اسلامی در اندیشه امام خمینی، امام خامنه‌ای و شهید مطهری نیز مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که نرم‌افزار دولت‌سازی را می‌توان قوانین و مقررات دانست. این نرم‌افزار در الگوی غیر توحیدی دولت‌سازی صرفاً اعتباری است، اما در الگوی توحیدی ترکیبی از اعتباریات و اصول فقهی اسلامی و توحیدی می‌باشد. بر این اساس، الگوی دولت‌سازی اسلامی بر محور توحید در مقایسه با الگوی دولت‌سازی غرب در بسیاری از مولفه‌ها در مقابل هم تعریف می‌شوند. دولت‌سازی اسلامی را می‌توان در دو سطح عالی و عام دسته‌بندی نمود. در سطح عالی دولت اسلامی با محوریت معصوم تشکیل و در ذیل تدبیر معصوم تکامل می‌یابد؛ اما در سطح عام دولت اسلامی با محوریت فقیه عادل و اعلم محقق می‌شود و ذیل اندیشه فقها تکامل می‌یابد. نقطه اشتراک این دو سطح دولت‌سازی را می‌توان در وجود پایه‌ها و بنیادهای ثابت و مشترک دانست. این پایه‌ها و بنیادها در واقع عقل توحیدی و اصول فقهی هستند.

Islamic-Iranian Model of State-Building Relying on Islamic Governance

The purpose of the present study is to survey notable theories in the realm of Islamic statebuilding using the conceptual method and nativeoptimal model. In this regard and using descriptive analysis, historical and evolutionary development of Islamic state, as well as the statebuilding models of Mirza Muhammad Hussein Naiini, Mohaqeq Korki, Shahid Sadr, Sheikh Fazl olLah Nouri, and Seyed Hussein Nasr were analyzed. Moreover, the statebuilding model of Islamic revolution in the ideology of Imam Khumaini, Imam Khamenii, and Shahid Mutahhari were studied. The results revealed that satebuilding relies on rules and regulations which are merely credential in the secular model of sates; while, in the Towhidi model, they are a combination of credentials and Islamicreligious juridical principles. Hence, the Islamic model of statebuilding which relies on Towhid (monotheism) is in contrast with the western model in many criteria. Islamic statebuilding can be classified into two levels of supreme and generic. In the supreme level, the Islamic state is established by an Infallible Imam and develops under his prudence; however, in the generic level, the Islamic state is founded by a just and sagacious jurist and then it is promoted by the thoughts of other jurists. The commonality of the two abovementioned levels can be attributed to their shared and stable foundations which are based on monotheist ration and juristic principles.