بررسی و نقد بسترها و ریشه‌‌‌‌‌های ولایت شورایی

نظریه‌‌ی ولایت شورایی در فقه سیاسی شیعه موافقان و مخالفانی دارد که هر دو طیف ادعای خود را بر دلایل عقلی، عقلایی و نقلی محکم کرده‌‌‌‌‌اند. در این میان، موافقان ولایت شورایی از رهگذر تحلیل اقوال برخی از علما در نیازمندی به شورا در افتا و قضاوت، بحث شورای رهبری را پیش می‌‌برند؛ در حالی‌‌که مخالفان، به این اقوال پاسخ داده و دلایلی نیز بر ردّ آن‌‌‌‌‌ها اقامه می‌‌‌‌‌‌‌کنند. دین مبین اسلام هرچند بر شورا و مشورت تاکید بلیغ دارد، لکن این تاکیدها را نمی‌‌توان دلیل بر شیوه‌‌ی ولایت شورایی دانست. پژوهش حاضر با تفکیک مفاهیم اصطلاحی: شوری، فتوی، قضاوت و حکم؛ و تبیین ترکیب آن‌‌‌‌‌ها در روایات و نظرات فقها، بستر‌‌ها و ریشه‌‌های ایده‌‌ی ولایت شورایی را طرح و بررسی کرده است. این بررسی نشان می‌‌‌‌‌‌‌دهد امکان شورا در افتا، قضاوت و رهبری برداشت‌‌هایی متفاوت از سنت و اندیشه‌‌ی علماست؛ لکن وجود قراین و نظراتی مشهور در مقابل، چنین فهمی را از سیره و نقل مردد و ملغی می‌‌سازد. این پژوهش با استفاده از روشی توصیفی تحلیلی به این پرسش پاسخ می‌‌‌‌‌‌‌دهد که آیا می‌‌‌‌‌‌‌توان یک جامعه را با ولایت شورایی رهبری نمود؟ پاسخ این پژوهش به سوال فوق، منفی است.