اسباب و عوامل سعادت در آرای فارابی، ابن سینا و خواجه نصیرالدین طوسی

فارابی، ابن سینا و خواجه نصیرالدین طوسی در چارچوب علل اربعه و در پرسش از اینکه سعادت چگونه تحصیل می‌شود، آیا تحصیل آن متوقف بر وجود زمینه‌ها و علل و اسباب بیرونی (بیرون از نفس انسان) است، یا با وجود زمینه‌های درونی مثل تهذیب نفس به اسباب بیرونی نیاز نمی‌شود؟ در پاسخ، آنان تحصیل آن را متوقف بر وجود علل و اسباب بیرون از نفس آدمی یعنی اسباب مدنی می‌کنند. آنان سعادت را با ابعاد اجتماعی انسان و نظام سیاسی گره می‌زنند و تحصیل آن را از طریق نظام سیاسی مطلوب فاضله و با همکاری و تعامل افراد مدنی با یکدیگر بر مبنای حکمت و شریعت ممکن و دست‌یافتنی می‌دانند و از فلسفه‌های سیاسی درونگرا که سعادت انسان را از طریق اسباب و عوامل صرفاً فردی یا معنوی و اُخروی دنبال می‌کنند، فاصله می‌گیرند و با هدف رسیدن به آن به تجویز نوعی از نظام سیاسی با عنوان «مدینه فاضله» برمی‌آیند که مهندسی و معماری آن بر دستیابی و تحصیل سعادت فردی جمعی، مادی معنوی و دنیایی اُخروی طراحی شده باشد.

Tools and Factors of Prosperity in Ideas of Farabi, Avicenna and Khwajeh Nasiruddin Tusi

Farabi, Avicenna and Khwajeh Nasiruddin Tusi raises the question, how is prosperity acquired in the framework of four factors? Is it acquired through outward areas, factors and tools (outside human soul), or outward tools are not required while inward areas like selfpurification? In response, they regard it is acquired through factors and tools outside human soul, meaning civil tools. They tie prosperity to social dimensions of man and political system and say its acquisition can be achieved through promised desirable political system and civilians interaction based on wisdom and Shari’ah and distance from introvert political philosophies that pursue human prosperity through merely individual, spiritual and otherworldly tools and factors. To this aim, they prescribe a typically political system titled “Utopia” engineering and architecture of which could be designed for attainment of otherworldlyworldly, spiritualmaterialindividual prosperity.