بنیان‌های ژئوپولیتیکی پیشرفت در برنامه‌های راهبردی جمهوری اسلامی ایران (بحثی تحلیلی انتقادی در سند راهبردی چشم‌انداز 1404)

هدف پژوهش حاضر بررسی نسبت ژئوپولیتیک و پیشرفت در سند چشم‌‌انداز 1404 بوده و در این راستا، مولّفه‌‌ها و ملاحظات ژئوپولیتیکی، بنیان‌‌ها و ملاحظات ژئوپولیتیکی محیط راهبردی ایران و موثّر در پیشرفت کشور بر اساس چشم‌‌انداز سند 1404 مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج پژوهش که با اتّخاذ رویکرد تحلیلی انتقادی و با بهره‌‌گیری از اسناد مرتبط انجام شد، نشان داد، سند چشم انداز 1404 به دلایلی همچون بی‌‌توجهی به متغیّرهای ژئوپولیتیکی، عدم تناسب میان اهداف ملّی و واقعیّت‌‌های ژئوپولیتیکی، نگاه تک‌عاملی و عمدتاً درونی به مقولۀ پیشرفت و درک غیرواقع‌بینانه از ظرفیّت‌‌ها و واقعیّت‌‌های جغرافیایی از ملاحظات ژئوپولیتیکی بی‌‌بهره است. با توجّه به ضعف بنیادی (بی‌توجهی به ملاحظات جغرافیایی و ژئوپولیتیکی) و ساختاری (عدم سازوکار مدیریّتی و اجرایی)، اهداف مورد انتظار سند چشم‌‌انداز در افق زمانی 1404 محقّق نخواهد شد. از این رو نیازمند تجدید نظر و بازبینی اساسی و بنیادی در سند چشم‌‌انداز با بازۀ زمانی جدید خواهد بود.

Geopolitical Foundations of Progress in the Strategic Plans of the Islamic Republic of Iran (An AnalyticalCritical Discussion of the Strategic Outlook of 1404)

The present study aims to investigate the ratio of geopolitics and progress in 1404 perspective document. Thus, the geopolitical components and considerations, foundations and geopolitical considerations of Iran’s strategic environment and its impact on the development of the country have been studied in terms of the Outlook 1404 document. The results of the research, using an analyticalcritical approach and the use of relevant documents, showed that for reasons such as disregard for geopolitical variables, incompatibility between national goals and geopolitical realities, singlefactor and mostly inner approach toward progress and an unrealistic understanding of geographical capacities and realities, Outlook 1404 lacks geopolitical considerations. Given the fundamental weaknesses (disregarding the geographical and geopolitical considerations) and structural (lack of administrative and executive mechanisms), the expected goals of the prospective document in the 1404 time horizon will not be achieved. Therefore the prospective document will require fundamental revision with a new timeframe.