نشانه‌شناسی حقوق شهروندی در اندیشه امام خمینی(ره)

هدف پژوهش حاضر بررسی مساله حقوق شهروندی در اندیشه امام خمینی بوده و کوشیده است با بهره‌‌گیری از رویکردی نشانه‌‌شناسانه، نشانه‌های مفهومی دال بر حقوق افراد به مثابه شهروندان حکومت اسلامی را در منظومه فکری امام خمینی واکاوی نماید. در این تحقیق از نشانه‌شناسی به عنوان روش تحلیل و چارچوب نظری بحث استفاده شده و تلاش گردیده تا از برخی امکانات روش‌شناختی الگوی ایزوتسو، به خصوص مفهوم «میدان‌‌های معنایی» بهره‌گیری شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عبارت حقوق شهروندی در گفتار و آثار امام خمینی به کار نرفته است. این خود نشان از نو بودن نشانه مزبور در نظام معنایی اسلامی است. در حوزه حق تعیین سرنوشت، این حق مشارکت سیاسی است که چالش‌برانگیز است. مشارکت سیاسی در اندیشه اسلامی در میدان معنایی وظیفه دینی، معنا می‌‌یابد و هر مسلمانی باید در حد توان خود در آن کوشا باشد. نظام جمهوری اسلامی، هرچند از حیث صوری و شکلی به نظام‌‌های جمهوری متعارف شباهت دارد، اما به دلیل ابتنای آن بر قوانین اسلامی، خود نظامی منحصربه‌‌فرد است که شهروندی در آن مختصات ویژه‌‌ای دارد. این مختصات ویژه به خوبی نمایانگر تضاد‌‌های نشانه‌‌شناختی در نظام معنایی مسلمانان و گفتمان حقوق شهروندی مدرن است.

The Semiotics of Citizenship Rights in Imam Khomeini’s Thought

The present study aims to investigate the issue of citizenship rights in Imam Khomeini’s thought and tries to analyze the conceptual indications of the rights of individuals as citizens of Islamic state in Imam Khomeini’s intellectual system by using a semiotic approach. In this research semiotics has been used as a method of analysis and theoretical framework for discussion and some attempts have been made to use some of the methodological possibilities of the Izutsu model, especially the concept of "semantic fields". The results show that the term citizenship rights has not been used in the speeches and works of Imam Khomeini. This is a sign of the newness of this sign in the Islamic semantic system. In the area of the right to selfdetermination, it is the right to political participation that is challenging. Political participation in Islamic thought in the semantic field of religious duty makes sense, and every Muslim must work as hard as he can. Although the Islamic republic regime, formally and apparently resembles the conventional Republican systems, but it is a unique system in which citizenship has its own particularities, because it is based on Islamic law. These special coordinates well illustrate the semantic contradictions in the Muslim semantic system and the discourse of modern citizenship rights.