بررسی و تطبیق روش «تحلیل گفتمان» بر فلسفه سیاسی متعالیه صدرا

هدف پژوهش حاضر این است که با روش «تحلیل گفتمان» و با استفاده از فضای حاکم بر نظام فلسفی صدرا، تقریر و تفسیر همدلانه‌ای از اندیشه سیاسی او ارائه دهد. در این راستا، خاستگاه تاریخی، مبادی و اصول کلی نظریه تحلیل گفتمان مورد مطالعه قرار گرفته و چگونگی کاربرد آن در نظام فلسفی صدرا بررسی شده است. نتایج این پژوهش که با روش توصیفیتحلیلی انجام شد، نشان داد که اگر نظام حکمی صدرا را به عنوان یک هویت گفتمانی تعریف کنیم، در این صورت، از نظام حکمی مشاء و اشراق هم می‌توان به عنوان گفتمان‌های حِکمی بدیل، سخن گفت. هویت هر گفتمانی را از طریق مفصل‌بندی و دال مرکزی و دال‌های شناور می‌توان مورد بازاندیشی قرار داد و نسبت میان گفتمان‌های فکری مختلف و متنوعی را که در طول تاریخ فلسفه اسلامی ظهور کرده‌اند، از نو تفسیر کرد. بدون التزام به مبانی معرفت‌شناختی و نسبی‌انگاری موجود در تحلیل گفتمان می‌توان از این نظریه در تحلیل هر پدیده، فرهنگ، فلسفه و اندیشه‌ای سود جست، لکن نباید خرده‌گفتمان‌ها و خرده روش‌ها را تبدیل به بت‌واره‌هایی سازیم که از دام در هم تنیده آنها راه گریزی پیدا نکنیم.

A comparative study of discourse analysis and Sadra political philosophy

This project is aimed at delivering a new interpretation of political thoughts of Sadra via discourse analysis and according to dominant atmosphere of his philosophical approach. With this regard the historical origin, basis and principle approaches of the discourse analysis and its application to Sadra philosophical approach have been studied. The research method was descriptive analytical. The results indicated that if philosophical approach of Sadra assumed to be discourse, so that Mosha’ and Eshragh approaches can also be considered as Badil philosophical discourse. The identity of each discourse could be revised through articulation, central slab, and floating slab. In this way the relationship among different discourses throughout the history can be reinterpreted. Without adhering to the epistemological and relativistic foundations of discourse analysis, this theory can be useful in analyzing any phenomenon, culture, philosophy, or thought, but we should not turn subtexts and subtypes into idols that we cannot escape from their trap.