ارائه مدل توسعه‌ی توانمندی‌های فناورانه فضایی

دستیابی و بهره‌برداری از فضا به‌واسطه توانمندی‌های فناورانه فضایی به دست می‌آید. اجرای برنامه ده‌ساله اول فضایی، ابلاغ سند جامع توسعه هوافضا و دستاوردهای فضایی، مبین توانمندسازی کشور در این عرصه‌ راهبردی است. دستیابی به فناوری در کشورهای درحال‌توسعه مبتنی بر یادگیری و خرید فناوری است که به دلایل شرایط سیاسی، نحوه‌ ایجاد و رشد فناوری‌های فضایی در ایران این‌گونه نیست. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به مدلی جهت تجویز عوامل توانمندساز فناورانه فضایی ایران انجام شد. واحد تحلیل، بخش فضایی و دوره زمانی از پیش از انقلاب‌اسلامی تاکنون می‌باشد. در این پژوهش بعد از مطالعات اسنادی و انجام مصاحبه‌های اکتشافی، داده‌های کیفی جمع‌آوری شد و از طریق تحلیل محتوا و کدگذاری، مدل استخراج گردید. در بخش مطالعات کمّی با استفاده از پرسشنامه‌ عوامل به‌دست‌آمده از مصاحبه‌های اکتشافی مورد قضاوت جامعه آماری قرار گرفته و اهمیت آن‌ها از طریق بار عاملی به‌صورت کمی مشخص شده است؛ طی انجام پژوهش، بیش از 60 عامل در قالب 8 مولفه به‌عنوان عوامل توانمندساز فناوری فضایی کشور با چارچوب سند جامع توسعه هوافضا شناسایی شدند. پایش و توجه به این عوامل در وضعیت کنونی که بخش فضایی درگیر چالش‌های فراوانی در سطح سیاست‌گذاری، اولویت‌دهی و تخصیص منابع برای پیشبرد برنامه‌های فضایی است می‌تواند باعث شتاب هرچه بیشتر در اکتساب و توسعه توانمندی‌های فناورانه مورد نیاز شود.

A Model For The Development Of Iran’s Space Technological Capabilities

Access to space and exploitation from it is achieved through space technological capabilities. The implementation of the first decade space program, the announcement of a comprehensive aerospace development plan and space achievements, represent the country’s empowerment in this strategic field. While space development patterns of developing countries are based on learning and technology transfer, but due to the country’s specific circumstances, the model of space technologies development and pace capability building does not match them. The unit of scale is aerospace sector and its period before the Islamic Revolution until now. The type of research is applied in order to develop knowledge and in the action aspect is mixed method. After documentary studies and exploratory interviews, qualitative data were collected and analyzed by content analysis and coding. In a quantitative section, a questionnaire was used and descriptive and inferential statistical methods were used.In addition to defining the developmental stages and growth of space capabilities , 61 factors were identified in the form of eight technological capability components Monitoring and paying attention to these factors in the current state of affairs that the spatial sector faces many challenges at the policy level, prioritizing and allocating resources to advance spatial plans can accelerate the acquisition and development of the required technological capabilities.