بررسی و پهنه بندی تنش‌های گرمایی موثر بر زعفران در استان خراسان جنوبی

اقلیم از مهمترین عوامل تعیین کننده توزیع جغرافیایی گونه‌های گیاهی از جمله زعفران می‌باشد. تنش‌های گرمایی از مهمترین عوامل کاهش دهنده عملکرد محصولات کشاورزی است. استان خراسان جنوبی به عنوان قطب تولید زعفران نیز از تنش‌های حرارتی برخوردار می‌باشد. در این پژوهش از داده‌های ایستگاههای سینوپتیک و کلیماتولوژی استان که دارای آمار معتبری بودند، استفاده شد، سپس اقدام به شناسایی رفتار تنش‌زای آسیب رسان به زعفران گردید. برای این منظور نخست آستانه‌های حداکثر دما به سه دسته تا حدی بحرانی (35 تا40 درجه)، بحرانی (40 تا 45 درجه) و فوق بحرانی (بیش از 45 درجه سانتی‌گراد) طبقه‌بندی گردید. در گام بعدی با نوشتن برنامه‌ای در محیط matlab این روزها از پایگاه داده دمای بیشینه ایستگاه‌های منتخب استخراج گردید. با استفاده از صدک90 آستانه‌ی تعیین روزهای داغ در هر ایستگاه مشخص گردید. در ادامه در محیط gis نقشه‌های پهنه بندی تنش گرمایی و حداکثر دما ترسیم شد. نتایج نشان می‌دهد که ماه‌های دوره گرم بالاترین روزهای بحرانی و فوق بحرانی را دارند و در اسفندماه نیز روزهای بحرانی افزایش یافته است. روند رخداد روزهای تنش‌زا در سال‌های اخیر افزایش یافته است که می‌تواند بر گل‌دهی زعفران و عملکرد محصول تاثیرگذار باشد. جنوب، غرب و مرکز استان بالاترین روزهای فوق بحرانی را داشته‌اند که تعداد این روزها در غرب تا 177 روز در تیرماه رسیده است. کاهش عملکرد محصول در سال های اخیر در کانون‌های تنش‌زا، از جمله پیامدهای تنش‌های گرمایی در استان می‌باشد.