مدل سازی اثرات تغییر اقلیم روی نیاز آبی زعفران در خراسان جنوبی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی

زعفران به عنوان محصول استراتژیک استان از اهمیت بالایی در توسعه کشاورزی برخوردار است. لذا بررسی اثرات پدیده های مختلف بر عملکرد این محصول بسیار حیاتی خواهد بود. از جمله این پدیده ها اثرات تغییر اقلیم می باشد که به طور مستقیم اثراتی روی پارامترهای اقلیمی خواهد گذاشت. به منظور بررسی اثرات تغییر اقلیم روی نیاز آبی زعفران، از خروجی چهار مدل اقلیمی cgcmt47, echam50m, echo_g, hadgem1 و تحت سناریوهای a1b, a2, b1 که متعلق به پایگاه داده cccma هستند، استفاده شد. پارامترهای اقلیمی نظیر بارش و متوسط درجه حرارت ماهانه طی سال های 2014-1992 و 2040-2014 میلادی به ترتیب به عنوان دوره پایه و آینده از این پایگاه داده استخراج شد. برای محاسبه نیاز آبی زعفران از روش تورنت وایت بهره گرفته شد. به به منظور تعیین دقت مدل‌های اقلیمی، همبستگی میان آمار مشاهداتی و خروجی مدل های اقلیمی انجام شد. نتایج نشان داد که مدل cgcmt47 تحت سناریوی a1b از دقت بالاتری نسبت به سایر مدل ها برخوردار است. همچنین تمامی مناطق مستعد استان در کشت زعفران در سال 2040 میلادی با افزایش نیاز آبی مواجه خواهند شد. به طور کلی، میانگین افزایش نیاز آبی در استان 67 میلی متر در انتهای فصل کشت در سال 2040 میلادی پیش بینی شد. شهر بیرجند با 95 میلی متر افزایش نیاز آبی، بیشترین تغییرات را در میان شهرهای استان داشت. همچنین شهرستان قاین که قطب تولید زعفران استان به شمار می رود، با افزایش 40 میلی متری مواجه خواهد شد. میانگین نیاز آبی زعفران در استان روند افزایشی به خود خواهد گرفت؛ به طوری که از 52/425 میلی متر به 61/487 میلی متر در سال خواهد رسید. به طور کلی، تغییر اقلیم اثرات منفی روی نیاز آبی زعفران در استان خواهد داشت که پراکنش این افزایش در مناطق مختلف استان متفاوت است. اتخاذ راهکارهای کاهش اثرات تغییر اقلیم و سازگاری با شرایط اقلیمی می تواند برای تخفیف اثرات مدنظر قرار گیرد.