بررسی اثر تغییر اقلیم گذشته بر روند ردپای آب زعفران در مناطق همگن اگروکلیماتیک خراسان

زعفران از کارآمدترین محصولات کشاورزی از نظر مصرف آب بوده و از نظر نیاز به عناصر غذایی نیز گیاهی کم توقع محسوب می شود. ایران بزرگترین تولید کننده و صادرکننده زعفران در جهان است به طوریکه حدود 90 % از تولید و سطح زیرکشت زعفران در دنیا متعلق به ایران است. 96 % زعفران ایران در خراسان تولید می شود. تحقیق حاضر با هدف بررسی تغییرات ردپای آب زعفران تحت تاثیر تغییر اقلیم گذشته طی دوره ی 1385 تا 1396 در خراسان صورت گرفته است. براساس نتایج مناطق تولید زعفران در خراسان با کمک روش fcm به سه منطقه همگن اگروکلیماتیک تقسیم شد. میانگین وزنی ردپای آب کل زعفران در خراسان 2833 مترمکعب بر کیلوگرم است که سهم ردپای آبی و سبز به ترتیب 89/81، 18/11 و سهم ردپای آب خاکستری بسیار ناچیز و در حدود 0/005 درصد است؛ که بیشترین ردپای آب مربوط به شهرستان بجستان (کلاستر2) (4176/8 متر مکعب بر کیلوگرم) و کمترین ردپای آب مربوط به شهرستان بشرویه (کلاستر 3) (1609/5 مترمکعب بر کیلوگرم) می باشد. متوسط ارزش اقتصادی زعفران 0/61 دلار برمترمکعب است که به ترتیب بیشترین و کمترین آن متعلق به شهرستان بشرویه و بجستان (1/03 و 0/40 دلار در هر متر مکعب) می باشد. نتایج تحلیل روند عملکرد و ردپای آب زعفران نشان داد که اجزاء ردپای آب زعفران طی دوره آماری مورد مطالعه دارای روند کاهشی معنی دار و عملکرد زعفران نیز طی این دوره دارای روند افزایشی می باشد. همچنین روند متغیرهای اقلیمی نشان داد، دما رو به افزایش و رطوبت و بارش رو به کاهش است، اما این روند از نظر آماری بی معنی و ناچیز است.

the effect of past climate change on the water footprint trend in saffron at homogeneous agroclimatic regions of khorasan

introduction: climate change and global warming have increased the intensity of droughts and their continuation. this phenomenon causes improper distribution of precipitation and the available water sources. temperature and precipitation changeunder climate change and the agricultural products is affected by these two factors. iran is the largest producer and exporter of saffron in the world, so that about 90% of the production and cultivated area of saffron in the world belongs to iran. meanwhile, 96%of iran's saffron is produced in khorasan. saffron is one of the most efficient agricultural products in terms of water consumption, and it is considered an under-expected plant in terms of the need for nutrients. the aim of this research is investigating the changes inthe water footprint of saffron under the past climate changes during the 2006 to 2017 in khorasan region.materials and methods: in this study, fuzzy clustering method (fcm) was used for clustering homogeneous agroclimatic regions of saffron production using precipitation data (p), minimum and maximum temperature (tmax, tmin), humidity, (rh%) count ofsunny hours (sh) and wind speed (ws). then the water footprint components, including green, blue and gray water footprints and the economic value of the water footprint components in the production of saffron during the 2006-2017 were estimated usinghoekstra and chapagain concept. finally, the trends of water footprint components and climatic factors were investigated using man-kendall trend analysis test and regression analysis.