تاثیر وزن بنه مادری بر عملکرد، رشد زایشی، میزان آپوکاروتنوئیدها و تولید بنه های دختری در هواکشت زعفران

با توجه به جدید بودن موضوع کشت ایروپونیک زعفران، بسیاری از جنبه‌های مربوط به آن تاکنون موردبررسی قرار نگرفته است. این تحقیق به‌منظور تعیین وزن مناسب بنه‌ها در کشت ایروپونیک در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی (crd) با 3 تکرار و 5 تیمار شامل بنه‌های مادری در گروه‌های وزنی کمتر از 4، 4.1- 8، 8.1- 12، 12.1-16 و بیشتر از 16 گرم در مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، در سال زراعی 99-98 انجام گرفت و تعداد و وزن جوانه ها، صفات مرتبط با رشد زایشی، صفات مربوط به رشد بنه های دختری و همچنین صفات کیفی شامل میزان آپوکاروتنوئیدهای زعفران (کروسین، پیکروکروسین و سافرانال) مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش وزن بنه‌ها از کمتر از 4 گرم به بیش از 16 گرم، تعداد کل جوانه‌ها در هر بنه از 2.96 به 11.33 و وزن آن‌ها از 130 به 1770 میلی‌گرم افزایش یافت. بعلاوه صفات مرتبط با عملکرد اقتصادی زعفران شامل وزن خشک کلاله، وزن خشک گل‌پوش+پرچم، وزن خشک گل و تعداد گل نیز با افزایش وزن بنه مادری افزایش یافتند. کمترین میزان تولید کلاله به ازای هر بنه مادری با 0.12 میلی‌گرم به تیمار بنه‌های با وزن کمتر از 4 گرم تعلق داشت و دو تیمار بنه مادری با وزن 12.1- 16 و بیش از 16 گرم هر دو با تولید 38/3 میلی‌گرم بیشترین میزان کلاله را تولید نمودند. با افزایش وزن بنه از کمتر از 4 گرم به 1/12- 16 گرم، تعداد گل در هر بنه زعفران از 0.026 به 0.555 افزایش یافت. بااین‌وجود افزایش وزن بنه به بیش از 16 گرم منجر به افزایش صفات مرتبط با عملکرد زعفران نشد؛ نشاء کاری بنه ها در محیط مزرعه (پس از پایان گلدهی در محیط کنترل شده) نشان داد که با افزایش وزن بنه مادری از 12.1- 16 به بیش از 16 گرم، تعداد بنه‌های دختری تولیدشده با افزایش حدود دو برابری از 4.11 به 8.50 عدد در هر بنه مادری افزایش یافت. بااین‌وجود نتایج مربوط به صفت متوسط وزن بنه دختری نشان داد که با افزایش وزن بنه‌ها از 12.1-16 به بیش از 16 گرم، متوسط وزن هر بنه دختری حدود 37 درصد کاهش می‌یابد. بعلاوه میزان آپوکاروتنوئیدهای زعفران در دو نمونه بدست آمده از کشت ایروپونیک و کشت خاکی تفاوتی وجود نداشت. درمجموع با توجه به اینکه در کشت ایروپونیک زعفران تولید عملکرد اقتصادی بالاتر و دستیابی به تعداد مناسبی بنه‌های دختری که وزن قابل قبولی نیز دارند باید به‌طور هم‌زمان موردتوجه قرار گیرند، استفاده از بنه‌های مادری با وزن 12.1- 16 گرم بدلیل حصول بالاترین رشد زایشی و بیشترین رشد بنه های دختری حاصل از نشاکاری در شرایط کنترل شده کشت ایروپونیک توصیه می شود.