واکاوی نقش عوامل اجتماعی- اقتصادی در پایداری اکولوژیکی کشت زعفران؛ مطالعه موردی شهرستان گناباد

پیروی از نظامهای کشت پایدار محصولات کشاورزی امری ضروری و تضمین کننده تامین نیاز بشر به غذا در بلند مدت است. یکی از مهمترین محصولات کشاورزی تولید شده در ایران، زعفران است که منبع درآمد اصلی برای بسیاری از روستانشینان شرق کشور به شمار میرود. از این رو، توجه به پایداری کشت این محصول از اهمیت ویژهای برخوردار است. مطالعه حاضر با هدفسنجش پایداری اکولوژیکی کشتبومهای زعفران شهرستان گناباد و شناسایی عوامل اجتماعی-اقتصادی موثر بر آن در سال1398 انجام شد. ابزار تحقیق، پرسشنامه بوده و بر اساس روش نمونهگیری تصادفی ساده، 193 پرسشنامه تکمیل شد. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق، ابتدا بر اساس 12 معیار و بر مبنای روش topsis به ارزیابی پایداری اکولوژیکی مزارع پرداخته شد.در ادامه، الگوی لاجیت ترتیبی برای تعیین عوامل اثرگذار بر پایداری مزارع بکار گرفته شد. بر پایه نتایج، افزایش در متغیرهای نگرش نسبت به کشاورزی پایدار، سن، درآمد و تحصیلات و نیز داشتن بیمه محصولات کشاورزی و دنبال کردن کشاورزی بعنوانشغل اصلی بصورت معنیداری موجب افزایش احتمال قرارگیری زعفرانکاران در گروههای پایدارتر میشود. ضریب متغیر کلاس-های آموزشی و ترویجی منفی بوده ولی در سطح مطلوب آماری، معنی دار نیست. بنابراین بهبود نگرش کشاورزان نسبت بهکشاورزی پایدار، بهرهگیری از تجارب کشاورزان مسن، حمایت مالی از زعفرانکاران در راستای تامین نهادههای مورد نیاز و اصلاح ساختار کلاسهای آموزشی و ترویجی، میتوانند به عنوان راهکارهایی برای پایدارسازی کشت این محصول ارزشمند مطرح باشند.