شناسایی و اولویت بندی فناوری های مناسب سورتینگ پیاز زعفران مبتنی بر تحلیل سلسله مراتبی

زعفران یکی از گران‌بهاترین گیاهان ادویه‌ای و دارویی با ارزش اقتصادی بسیار است. سورتینگ پیازهای زعفران برپایه اندازه یکی از مهم‌ترین فرایندهای تولید و تاثیرگذار در عملکرد این محصول است. این پژوهش طی سال‌های 1398 و 1399، با هدف شناسایی و اولویت‌بندی فناوری‌های مناسبِ موجود در کشور برای سورتینگ پیازهای زعفران اجرا شد. اطلاعات و مشخصات فنی سورترها گردآوری و بررسی شد. فناوری‌های مناسب از طریق نظرسنجی و بازدیدهای تخصصی شناسایی و معیارهای مقایسه تعیین شد. گزینه‌ها متعلق به سه شرکت ناردیس، طلای سرخِ گلشیدِ ایرانیان و گروه صنعتی سیفی و معیارها شامل ظرفیت، دقت، راحتی کاربرد، قابل حمل‌بودن، تعداد دسته‌ها، کیفیت پیازهای سورت‌شده، چندکاره‌بودن، تلفات کمّی، تعداد اپراتور، قیمت، توان، و هزینه تعمیر و نگهداری بود. به منظور اولویت‌بندی گزینه‌ها و انتخاب مناسب‌ترین فناوری از روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و وزن‌دهی معیارها و گزینه‌ها در نرم‌افزار expert choice استفاده شد. معیارها بر اساس نظر خبرگانِ زعفران (20 نفر) با تکمیل پرسش‌نامه ارزش‌گذاری شد. نتایج نشان داد که تلفات کمّی و کیفیت پیاز سورت‌شده به ترتیب با وزن‌های نسبی 0.14 و 0.135 اثرگذارترین معیارها، و قابل حمل‌بودن با وزن نسبی 0.045 کم‌اثرترین معیار در انتخاب فناوری‌ مناسب سورتینگ پیاز زعفران هستند (شاخص ناسازگاری=0.01). تحلیل حساسیت کارآیی نشان داد که سورترِ ناردیس از نظر تعداد اپراتور، قیمت و توان نسبت به دو سورتر دیگر ارجحیت دارد. سورترِ طلای سرخِ گلشیدِ ایرانیان از نظر ظرفیت و چندکاره‌بودن دارای برتری نسبت به دو سورتر دیگر است. سورترِ گروه صنعتی سیفی از نظر دقت، راحتی کاربرد، قابل حمل بودن، تعداد دسته‌ها، تلفات کمّی، و هزینه تعمیر و نگهداری نسبت به دو سورتر دیگر برتر است. بر اساس نتایج تلفیق، سورتر گروه صنعتی سیفی مبتنی بر روش غلتک‌های واگرا به عنوان مناسب‌ترین فناوری برای سورتینگ پیاز زعفران معرفی شد.