اثر کودهای زیستی و جهت قرارگیری بنه‌ها در خاک بر برخی خصوصیات زراعی زعفران

زعفران، گیاه ارزشمند ادویه‌ای است که در صنایع داروسازی و غذایی کاربرد فراوانی دارد. با وجود توقع پایین این گیاه از نظر عناصر غذایی، تامین مواد غذایی در محیط رشد ریشه‌ها می تواند در تولید گل و بنه زعفران موثر باشد. این آزمایش با هدف بررسی تاثیر کودهای زیستی و جهت قرارگیری بنه های مادریدر خاک بر برخی خصوصیات بنه، گل و کلاله زعفران، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پردیس دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران در سه سال زراعی 90-1389، 91-1390 و 92-1391 انجام شد. تیمارها شامل جهت قرارگیری بنه ها(در دو وضعیت افقی و عمودی از نظر جهت قرارگیری راس بنه) و کودهای زیستی (میکوریزا glomus intraradices، بیوفسفر و عدم مصرف کود یا شاهد) بودند. صفاتی نظیر تعداد گل، وزن تر و خشک گل، کلاله و گلبرگ در دو سال زراعی 91-1390 و 92-1391  و وزن تر و خشک و قطر بنه ها در دو سال زراعی 90-1389 و 91-1390 اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که در هر دو سال زراعی، جهت افقی بنه‌های زعفران در خاک بر جهت عمودی از نظر صفات قطر بنه و تعداد بنه در واحد سطح برتری داشت. همچنین قرارگیری افقی بنه‌ها در سال اول، منجر به افزایش وزن تر بنه به مقدار 23.6 درصد نسبت به وضعیت عمودی بنه‌ها گردید، ولی در سال زراعی دوم، وضعیت عمودی بنه‌ها دارای وزن تر بیشتری (معادل 6.3 درصد) در مقایسه با وضعیت افقی بود. در سال اول، تیمار تلفیقی میکوریزا با وضعیت افقی بنه‌ها در خاک، بیشترین وزن تر و خشک بنه در واحد سطح را دارا بود. در سال دوم، بیشترین مقدار دو صفت وزن تر و خشک بنه در واحد سطح، در تیمار تلفیقی اعمال بیوفسفر با وضعیت افقی بنه‌ها مشاهده شد. وزن تر و خشک گل و کلاله در تیمار وضعیت افقی بنه‌های زعفران در مقایسه با وضعیت عمودی بنه‌ها افزایش یافت. بررسی اثر نوع کودهای زیستی بر وزن تر و خشک گل، گلبرگ و کلاله نیز نشان داد که کودهای بیوفسفر و میکوریزا به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار این صفات بودند. مطابق نتایج، در هر دو سال مطالعه خصوصیات گل، برترین تیمار تلفیقی از نظر صفات وزن خشک گل و گلبرگ و وزن تر کلاله، قرارگیری افقی بنه‌ها در خاک تحت شرایط اعمال کود بیوفسفر بود.

Effects of Biofertilizers and Corm Direction in Soil on some Agronomic Traits of Saffron

Saffron is a valuable spice plant applied in the pharmaceutical and food industries. Despite low expectations for plant nutrients, food supply in plants’ Rhizosphere can be effective in the production of flowers and corms of saffron. This experiment was conducted in order to investigate the effects of biofertilizers inoculation and mother corm direction in soil on some corm, flower and stigma traits of saffron. An experiment was conducted as factorial layout based on a randomized complete block design with three replications at research farm of Faculty of Agriculture, Tehran University during 2010 to 2013. Treatments included mother corm direction in two levels (horizontal and vertical) and biofertilizers (with mycorrhiza and biophosphorous inoculation, and control). In this experiment, traits such as flower number, fresh and dry weight of flower, stigma, petal and corms and corm diameter was measured. The results indicated that in both years of corm study, horizontal direction of saffron corm in soil was superior to vertical direction for corm diameter and number per square meter. Also, in first year, fresh weight of corms in horizontal direction of corms was 23.6% higher than vertical direction, but in second year, vertical direction caused more fresh weight of corm (6.3%) than the horizontal direction. In the first year, the most fresh and dry weight of corms was obtained in integrated treatment of mycorrhiza and horizontal direction of corms in soil. In second year, the most of these traits was observed in integrated treatment of biophosphorous and horizontal direction of corms in soil. Fresh and dry weight of flower and stigma increased in horizontal direction treatment compared to vertical direction of corms. Investigation of biofertilizer effect on fresh and dry weight of flower, petal and stigma showed that the highest and the lowest of these traits were in biophosphorous and mycorrhiza fertilizers, respectively. According to results, in both years of study of flower traits, the best treatment for dry weight of flower and petal and fresh weight of stigma was integrated treatment horizontal direction of corm under the application of biophosphorous fertilizer.