برآورد عملکرد زعفران با استفاده از شاخص خشکسالی rdi (مطالعه موردی: استان خراسان جنوبی)

خشکسالی یک بلای طبیعی و قابل تکرار است که کلیه اقلیم‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما فراوانی وقوع آن در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران بیشتر است. با توجه به محدودیت منابع آب و غیرساختاری بودن خسارت‌های ناشی از خشکسالی، ایجاد یک سیستم نظارت و مراقبت دائمی بر این پدیده، پایش خشکسالی، اجتناب ناپذیر است. شاخص‌های خشکسالی برای پایش خشکسالی و کاهش اثرات آن، استفاده می‌‌شوند. از جمله شاخص‌های مزبور می‌توان به شاخص شناسایی خشکسالی (rdi) اشاره نمود. لذا با توجه به شرایط خشک آب و هوایی استان خراسان جنوبی و سهم غیرقابل انکار آن در تولید زعفران کشور، در این مقاله رابطه عملکرد زعفران و شاخص rdi در چهار شهر مستعد کشت و تولید زعفران مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا، شاخص rdi سه ماهه در بازه زمانی 1393-1368 (25 سال آماری) در ایستگاه‌های سینوپتیک بیرجند، قاین، فردوس و نهبندان محاسبه و پس از مقایسه با عملکرد، رابطه رگرسیونی بین شاخص خشکسالی هر ماه با عملکرد تعیین شد. تجزیه و تحلیل رگرسیونی و نتایج به دست آمده، علاوه بر تایید وجود رابطه بین عملکرد زعفران و شاخص rdi، موید این نکته بود که شاخص خشکسالی ماه‌های بهمن اسفند، اسفند فروردین، فروردین اردیبهشت در بیرجند و قاین؛ بهمن اسفند در فردوس و ماه‌های دی بهمن، بهمن اسفند، اسفند فروردین در نهبندان بر عملکرد زعفران موثر بودند. شدیدترین خشکسالی در بیرجند و قاین در سال 1380-1379، 25 سال آماری مورد مطالعه، و در فردوس و نهبندان در سال 1379-1378 به وقوع پیوسته است به طوری که در کلیه ایستگاههای مورد مطالعه، خشکسالی متوسط (بهنجار) بیشترین تداوم را داشته و وقوع آن به طور متوسط هر سه سال یکبار حتمی است.

Estimation of saffron yield using RDI drought index (Case study: South Khorasan Province)

Drought is a natural disaster and repeatable that influencing all climates, but the frequency of its occurrence is more in arid and semiarid country. Due to water scarcity and the nonstructural damages caused by drought, a system of continuous surveillance on the phenomenon, drought monitoring, is inevitable. Drought indices are used for monitoring and decreasing the effects of drought. Among the indicators can be mention to Reconnaissance Drought Index (RDI). Therefore, due to dry weather conditions in South Khorasan province and its undeniable role in the production of saffron, in this paper, the relationship between saffron yield and RDI index was studied in four prone cities for production and cultivation of saffron. In this regard, RDI index of 3 month in the period 19892014 (25 years) calculated in synoptic stations of Birjand, Qaen, Ferdows and Nehbandan and then comparing with the yeild, regression equation between drought index of each month and yield was determined. Regression analysis and the getting results, in addition to confirming the existence of the relationship between the RDI index of saffron yield confirmed this point that the drought index of February, March, April months in Birjand and Qaen; February in Ferdows and months of January, February, March in Nehbandan were effective on saffron yield. The extreme drought occurred in Birjand and Qaen in years 20002001, 25 years under study, and in Ferdows and Nehbandan in the years 19992000 so that moderate drought (normal) has the most continuity in all the studied stations and its occurrence is Imminent each three years once.