شناسایی مهم‌ترین عوامل محیطی و مدیریتی موثر بر سابقه فعالیت تکثیر و پرورش ماهی آزاد دریای خزر (salmo caspius)

گونه بومی ماهی آزاد دریای خزر (salmo caspius,kessler,1877) به دلیل کیفیت گوشت، بازار پسندی و قیمت فروش، یکی از کاندیدهای مهم جهت معرفی به صنعت آبزی پروری کشور ایران است. در معرفی یک گونه جدید به صنعت آبزی پروری لازم است مراحل اهلی سازی علمی آن به طور کامل طی شود. مزیت اهلی سازی، کنترل هزینه ها است . باید عوامل زیستی و غیر زیستی گونه، عوامل تاثیر گذار محیطی، جنبه های اجتماعی-اقتصادی این فعالیت و موضوع تداخل ژنتیک و محیط در برنامه اصلاح نژاد به عنوان آخرین مرحله اهلی شدن در نظر گرفته شود. بررسی سابقه فعالیت 43 مزرعه تکثیر و پرورش ماهی آزاد دریای خزر نشان داد، بزرگترین چالش عدم پایداری این فعالیت است. برای انجام این تحقیق در دو مرحله پرسشنامه تنظیم شد. در پرسشنامه اول، از 16 نفر از متخصصان و افراد صاحب تجربه خواسته شد، مهم ترین عوامل محیطی و مدیریتی موثر بر پایداری فعالیت تکثیر و پرورش ماهی آزاد دریای خزر و برنامه اصلاح نژاد را تعیین نمایند. در جمع بندی این پرسشنامه، متخصصان شیلاتی دوازده عامل مهم را تعیین و امتیاز بندی کردند. عامل دمای آب با 13.15درصد بالاترین و دبی آب با 7.03 درصدکم ترین امتیاز را کسب نمودند. سپس پرسشنامه دوم تحقیق شامل مشخصات مزرعه بر اساس نتایج پرسشنامه یک تهیه و به 43 مزرعه ارسال شد. نهایتا 23 پرسشنامه تکمیل شده از مراکز دریافت شد. برای ارزیابی علمی، آزمون های آماری تحلیل واریانس چند متغیره و آزمون های تحلیل چند متغیره اثر پیلا، لامبدای ویلکز یا آماره u ، اثر هتلینگ، معیار بزرگترین ریشه ری و آزمون مقید هلمرت با کمک نرم افزار spss. 16 صورت گرفت. نتایج آماری آزمون های تحلیل چند متغیره نشان داد که اثرات متقابل 12 متغیر مورد نظر از لحاظ آماری معنی دار بوده است و به عبارت دیگر بردارهای میانگین های گروه ها با هم تفاوت معنی دار آماری دارند و استفاده از این مدل تحلیل صحیح می باشد (0.01>p). نتایج آزمون های آماری تحلیل واریانس چند متغیره، نشان داد، به جز دبی آب و وزن بچه ماهی در ابتدای شروع پرورش، بین تمام متغیرهای وابسته با سابقه فعالیت رابطه متقابل معنی دار آماری وجود داشت (0.01p). نتایج آزمون مقایسه مقید هلمرت، نشان داد، بین مزارع با سابقه فعالیت چهار سال در متغیر حداقل دمای آب با سایر گروه ها از لحاظ سابقه فعالیت تفاوت معنی دار آماری وجود داشت (0.01>p). نتایج این مطالعه قابل استفاده برای برنامه ریزان آبزی پروری جهت انتخاب شرایط محیطی و مدیریتی مناسب به منظور تولید پایدار این فعالیت می باشد.

Identification of the most important environmental and management factors affecting on Salmo trutta caspius Aquaculture duration

The native species of Caspian brown trout (Salmo trutta caspius, Kessler1877) is an important candidate for introducing to the aquaculture industry because of carcass quality and marketing in Iran. In introducing any species, it is necessary to complete the domestication stages. The most important advantages of domestication are controlling the costs and the biological and nonbiological factors include environmental and social aspects in order to economize this activity and interaction between genetics and environment in breeding program, must be considered. A survey of the activity duration of the 43 Caspian brown trout farms showed the biggest challenge is the lack of sustainability. For this research, two questionnaires were designed. In first questionnaire, 16 professionals and experienced people were asked to determine the most important environmental and management factors affecting on the sustainability of this activity who completed the list and rated each of the factors. Water temperature factor with 13.15% and water debi with 7.03% obtained highest and lowest scores. Then second questionnaire was prepared including farm characteristics based on the first questionnaire results and was sent to 43 farms. Finally, 26 completed forms were received from the farmers. For scientific evaluation of the results, the variance multivariate analysis, Pillai,s Trace, LambadaWilk,s, Hotelling,s Trace, Roy,s largest root and Helmert Contrast tests were performed using spss16 software. The result showed, there was significant reciprocal correlation (p<0.01) between all groups of dependent variables, except for water debi and the weight of fry at the beginning of aquaculture (p>0.01), Also minimum temperature and aeriation system factors had significant main effect on activity duration (p<0.01). In the Helmert Contrast comparison statistic, there was significant correlation between 4 years of experiences group and rest groups for minimum temperature factor (p<0.01). The results of this study can be used by aquaculture planners to select appropriate environmental and management conditions for sustainable production of this activity.