تحلیل ساختاری و سنجش الگوی فضایی و سطح‌بندی ساخت‌وسازهای مناطق شهری براساس میزان بهره‌مندی از خدمات شهری (مطالعه موردی: مناطق پنج‌گانه شهر زاهدان)

از مهم ترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی و توسعه فیزیکی شهرهای کشور در دهه های گذشته، یک دست نبودن نظام توزیع مراکز خدماتی شهری می باشد که زمینه ساز نابرابری اجتماعی می شود. پژوهش حاضر، به منظور سنجش میزان دستیابی افراد ساکن در مناطق شهری زاهدان به امکانات و خدمات مورد نیاز، تدوین شده است. ابتدا با استفاده از داده ها و اطلاعات طرح جامع شهری شهر زاهدان، سرانه وضع موجود هر یک از افراد از کاربری های خدماتی وضع موجود شهر، استخراج شد و سپس با بهره گیری از مدل ویلیامسون و مدل آنتروپی، وسعت و پراکندگی کاربری های مورد نظر در سطح مناطق پنج گانه شهر زاهدان، بررسی شد و نهایتاً به وسیله تکنیک تاپسیس، به ارزیابی هر یک از نواحی، از نظر میزان برخورداری از امکانات و خدمات و رتبه بندی آنها پرداخته شده است. نتایج حاصل از مدل ویلیامسون و آنتروپی، نشان دهنده توزیع نامتعادل در منطقه 4 و کمبود خدمات در این منطقه با توجه به جمعیت زیاد و رو به افزایش در این منطقه می باشد و در منطقه 5 توزیع متعادل خدمات دیده می شود. بررسی نتایج حاصل از میزان برخورداری نواحی شهر زاهدان از امکانات و خدمات شهری با توجه به مدل تاپسیس، حاکی از آن است که در بین مناطق شهری، از نظر میزان دستیابی به امکانات و خدمات شهری، تفاوت زیادی وجود دارد؛ به طوری که بیشترین میزان تاپسیس برای منطقه 5 (894/0) و کمترین میزان تاپسیس برای مناطق 2 و 4 (058/0 و 178/0) می باشد.

Structural Analysis, Measurement of Spatial Distribution Model and Classification the Construction of Urban Areas Based on Benefit from Urban Services (Case Study: Five Districts of Zahedan)

Heterogeneity of distribution system of urban services is one of the most important consequences of the rapid growth of urbanization and physical development of cities in the country in the past decades. It has paved the way for social injustice and having urban services land uses in the regions and neighborhoods of a city. This research has been developed in order to measure access level of residents in urban areas of Zahedan for required facilities and services. Initially, per capita of status quo of each individual from service uses of cityrsquo s status quo was extracted by using data and information of Zahedan comprehensive urban plan and then the extent and distribution of land uses in five districts of Zahedan were examined by utilizing Williamson and entropy models. Finally, each district was evaluated and ranked in terms of having facilities and services. The results of Williamson and entropy models show unbalanced distribution and lack of services in district 4 due to large and increasing population. Balanced distribution of services is seen in district 5 and studying results of having urban services and facilities due to TOPSIS model shows that there is a big difference among urban areas in terms of accessibility and urban services so that the highest amount of TOPSIS for district 5 is 0.894 and the lowest amounts are 0.058 and 0.178 for districts 2 and 4 respectively.