بررسی کارکرد شهرهای کوچک در نظام‌شهری و توسعه منطقه‌ای (مطالعه موردی شهر نایین)

شهرهای کوچک مانند حلقه اتصال بین شهرهای بزرگ و میانی و روستاشهرها هستند که می‌توانند بر مراکز خدمات‌رسان در سلسله‌مراتب شهری و توسعه منطقه‌ای تاثیرگذار باشند؛ از این‌رو همواره مورد توجه بسیاری از برنامه‌ریزان قرار گرفته‌اند. افزون بر این، ساختار شهری ایران گویای این نکته است که شهرهای کوچک، نقش تاثیرگذاری در ارایه خدمات به حوزه نفوذ خود ندارند. این مساله در مورد استان اصفهان نیز صادق می‌باشد. استان اصفهان، در سال 1390، دارای 101 شهر بوده است که از این تعداد 85 شهر آن جز شهرهای کوچک (زیر پنجاه هزار نفر) محسوب می‌شوند.هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی نقش و کارکرد شهرهای کوچک استان اصفهان در نظام شهری و توسعه منطقه‌ای است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی می‌باشد که در آن از مدل‌های کمّی و روش‌های آماری استفاده شده است. مطابق بررسی‌های صورت‌گرفته از طریق مدل اندازه - رتبه شهری، شیب خط از سال 1335 تا سال 1390 افزایش یافته و ضریب آنتروپی شهرهای استان اصفهان نیز گویای عدم تعادل فضایی می‌باشد. با بررسی از طریق ضریبl.q ، بخش صنعت و خدمات در شهر نایین از نظر اقتصادی به عنوان بخش پایه‌ای مشخص شده و مطالعه حوزه نفوذ شهر نایین براساس روش توسعه‌یافتگی موریس نیز سطوح مختلف خدمات‌رسانی را تعیین می‌کند.آنچه عملکرد این شهر و تمام شهرهای کوچک را در نظام شهری و توسعه منطقه‌ای کمرنگ نموده است، عدم وجود شهر میانی به تعداد کافی (250-100 هزار نفر جمعیت) در سلسله‌مراتب شهری و تمرکز شدید امکانات خدمات در شهر اصفهان بوده است؛ بنابراین تقویت شهرهای کوچک و تزریق سرمایه به آنها می‌تواند راهکار مناسبی برای نیل به ساختار فضایی متعادل در سطح استان باشد.