طراحی و روان‌سنجی پرسشنامه بررسی تهدیدها و فرصت‌های یادگیری الکترونیکی

مقدمه: محیط یادگیری الکترونیکی، یکی از مطرح‌ترین محیط‌های یادگیری در عصر اطلاعات است بنابراین شناسایی تهدیدها و فرصت‌های فراروی آن، با ارزش است. هدف مطالعه، طراحی و تعیین ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه تهدیدها و فرصت‌های یادگیری الکترونیکی است.مواد و روش‌ها: این مطالعه پژوهشی تلفیقی متوالی اکتشافی با رویکرد کیفی- کمّی است که در نیمسال دوم تحصیلی 92-91 در دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام شده است. در مرحله نخست (کیفی)، 9 نفر از اساتید علوم پزشکی که تجربه تدریس به‌روش الکترونیکی داشتند و 7 نفر از دانشجویان پیراپزشکی که تجربه شرکت در کلاس‌های مجازی را داشتند با روش نمونه‌گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع داده‌ها انتخاب شدند و با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختارمند فردی و روش تحلیل محتوای کیفی، به تبیین مفهوم یادگیری الکترونیکی و فرصت‌ها و تهدیدهای مرتبط با آن پرداخته شد. سپس در مرحله دوم (کمّی) با استفاده از گویه‌های استخراج شده از مرحله اول، پرسشنامه طراحی گردید و ویژگی‌های روان‌سنجی آن با بهره‌گیری از روایی صوری، محتوا، سازه و همسانی درونی، در 109 نفر (44 استاد و 65 دانشجو) بررسی شد. جهت تعیین روایی سازه از روش تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی با کمک نرم‌افزار تحلیل داده‌های کیفی maxqda نسخه 2010 و تجزیه و تحلیل داده‌های کمّی با استفاده از نرم‌افزار spss نسخه 19 انجام شد.نتایج: پس از تعیین روایی صوری و محتوا بهصورت کمّی و کیفی، عبارات پرسشنامه از 101 به 29 کاهش یافت. بیشترین درصد واریانس کل (78/30%) توسط 3 عامل اول و باقیمانده (22/69%) توسط 26 عامل باقیمانده تبیین می‌گردد. نتیجه تحلیل عاملی اکتشافی در این پرسشنامه، بیانگر وجود 3 عامل هزینه-اثربخشی آموزشی، عوامل ذهنی-عاطفی و ارتباطی استاد-دانشجو و عوامل مرتبط با تدریس-یادگیری بود. در نهایت 28 عبارت در 3 عامل حفظ شد. ضریب آلفای کرونباخ 81/0 بود. نتیجه‌گیری: باتوجه به پایایی و روایی مطلوب ابزار طراحی‌شده بر اساس تجربیات اساتید و دانشجویان، این ابزار جهت بررسی فرصت‌ها و تهدیدهای یادگیری الکترونیکی مناسب است.