توسعه مفهوم دانش‌پژوهی، با تاکید بر دانش‌پژوهی تدریس و یادگیری مطالعه‌ای کیفی در دانشگاه‌های ایران

مقدمه: کشف، آموزش، کاربرد و تلفیق، عرصه های دانش و کارکردهای اجتماعی پنج حوزه اصلی دانش‌پژوهی در دانشگاه را تشکیل می دهند. در سال های اخیر سیاست های حمایتی و نظام ارتقا و ارزشیابی اعضای هیات علمی، فعالیت های دانشگاه ها را به سوی پژوهش و چاپ مقالات هدایت نموده که نتایج مثبت آن در ارتقای جایگاه علمی ایران در سطح بین‌المللی قابل ملاحظه است. اما با توجه به ضرورت تمامیت کارکردهای علمی، این سوال قابل طرح است که آیا دیگر کارکردهای دانشگاه، به‌ویژه تدریس و یادگیری به‌همین میزان در مسیر بالندگی بوده‌اند؟. پژوهش حاضر باهدف بررسی وضعیت دانش‌پژوهی تدریس و یادگیری در دانشگاه های ایران انجام شده است.مواد و روش ها: رویکرد پژوهش، کیفی و به‌روش مطالعه مبانی نظری، ‌اسناد و مصاحبه با 17عضو هیات علمی صاحب‌نظر در 4 حوزه رشته ای فنی مهندسی، علوم انسانی، علوم پایه و پزشکی انجام شده است. کارکرد آموزش در سه سطح تدریس خوب (مبتنی برتجربه فردی)، تدریس عالمانه (مبتنی‌بر تلفیق دانش محتوایی و پداگوژی) و دانش پژوهی آموزشی (نشر دانش معلمی) تعریف شده است. برای کدگذاری و مقوله‌بندی داده‌ها از تحلیل محتوا استفاده شد.نتایج: در اغلب رشته‌ها به‌ویژه غیرپزشکی، فرایندهای تدریس و یادگیری مبتنی بر تجربه شخصی انجام می شود و به‌طور سازماندهی شده، برنامه‌های توانمندسازی و نشر دانش معلمی، پیش‌بینی نشده است. همچنین زیرساخت‌های دانش‌پژوهی آموزشی در دانشگاه‌های علوم پزشکی در مقایسه با غیرپزشکی بهتر بود.نتیجه‌گیری: ضرورت دارد زیرساخت‌های فرهنگی، علمی، رسمی و سیاسی برای جذب و نگهداری و نشر دانش آموزشی اعضای هیات علمی پیش‌بینی گردد. اصلاح آیین‌نامه‌های ارزشیابی، ایجاد مراکز توسعه آموزش در دانشگاه های وزارت علوم، برگزاری جشنواره‌های آموزشی می‌تواند در ایجاد فضای دانش‌پژوهی تدریس موثر باشد.