جهت‌گیری و روند علمی مطالعات ایمنی کار منتشر شده در مجلات فارسی علمی‌پژوهشی ایران از سال 1390 الی 1400

مقدمه: یکی از سوالاتی که همیشه در ذهن محققان مخصوصاً محققان جوان شکل می‌گیرد این است که پیشرفت علم در حوزه تخصص آنها از چه الگویی پیروی می‌کند و جهت‌گیری مطالعات به چه سمتی است. هدف از این مطالعه، تحلیل محتوای مقالات منتشر شده طی سال های 1390 الی 1400 در مجلات معتبر فارسی در زمینه ایمنی در محل کار و تعیین جهت‌گیری روند علمی مطالعات این حوزه است.روش کار: کلیه مطالعات منتشر شده طی سال‌های 1390 الی 1400 در مجلات علمی پژوهشی فارسی «سلامت کار»، «بهداشت و ایمنی کار»، «مهندسی بهداشت حرفه ای»، «ارگونومی»، « طب کار « و « بهداشت‌کار و ارتقا سلامت» به روش سرشماری از وبگاه مجلات استخراج شدند. تعداد 595 مقاله منتشر شده بر حسب کدهای مضمونی مشخص شده با نظر متخصصان دسته‌بندی شدند و با استفاده از نرم‌افزار excel 2010 آماده‌سازی و تحلیل داده ها صورت گرفت. یافته ها: مضمون «واکاوی خطرات، ارزیابی و مدیریت ریسک» دارای بیشترین درصد فراوانی (18.66%) و مضمون»کاربرد ایمنی در سایر صنایع یا محل کار خاص» دارای کمترین درصد فراوانی (0.34%) است. مضامین «واکاوی خطرات، ارزیابی و مدیریت ریسک»، «بررسی، واکاوی و مدل‌سازی حوادث»، «خطای انسانی و ایمنی»، «عوامل اجتماعی، سازمانی، فرهنگ و جو ایمنی، ایمنی مبتنی بر رفتار» حدود 50% واریانس مقالات منتشر شده را تبیین می‌کند. موضوع «خطای انسانی و ایمنی»  و «بررسی، واکاوی و مدل‌سازی حوادث» در سال‌های اخیر بیش ‌از پیش‌سیر صعودی داشته است.نتیجه‌گیری: جهت‌گیری موجود بر اهمیت درس‌آموزی از حوادث به ‌عنوان رویکردی واکنشی و مدیریت ریسک، عوامل انسانی و جنبه‌های رفتاری در مداخلات ایمنی به ‌عنوان رویکرد پیشگیرانه تاکید می‌کند. انتظار می‌رود روند توسعه تحقیقات حوزه ایمنی کشور با سیاست‌گذاری‌های جدید در حوزه‌های مختلف ضمن بهره‌گیری از پیشرفت‌های علمی بین‌المللی بر کارکردها و چالش‌های خاص کشور و با رویکرد مسئله ‌محور بهبود یابد.

orientation and scientific trend of occupational safety studies published in persian scientific journals of iran from 2011 to 2022

introduction: one of the questions that always arises in the minds of researchers, especially young researchers, is what pattern the progress of science follows in their field of expertise and what is the direction of the studies. the purpose of this study is to analyze the content of the studies published from 2011 to 2022 in persian scientific journals in the field of workplace safety and determine the direction and scientific process of studies in this field.material and methods: all the studies published from the years 2011 to 2022 in the persian scientific research journals ”iran occupational health”, “occupational health and safety”, “occupational health engineering”, ”iranian journal of ergonomics”, “occupational medicine” and “occupational health and health promotion” were gathered using census method from the websites of the journals. in total, 595 published articles were categorized according to the thematic codes determined by the opinion of experts, the theme of “risk analysis, assessment, and risk management” had the highest percentage of frequency (18.66 percent), while the theme of “safety application in other industries or specific workplaces” had the lowest frequency of percentage (0.34 percent). approximately 50 percent of the variance of the published studies explained the themes of “risk analysis, risk assessment, and management”, “inspection, analysis and modeling of accidents”, “human error and safety”, “social, organizational factors, culture, safety climate, and behavior-based safety”.conclusion: the existing trends emphasize the importance of learning lessons from accidents as a reactive approach and risk management, human factors, and behavioral aspects in safety interventions as a preventive approach. the research development of the country’s safety at the workplace should be further improved with new policies in different fields while taking advantage of international scientific advances on the specific functions and challenges of the country and with a problem-oriented approach.