توسعه یک مدل مفهومی برای شناسایی و رتبه‌بندی هزینه های محیط‌زیستی و بهداشتی بیماری‌های ناشی از کار با استفاده از مطالعه دلفی و روش تحلیل شبکه ای

مقدمه: ارتقاء سلامت و محیط زیست یکی از مولفه های توسعه، رفاه اجتماعی و رشد اقتصادی است. یکی دیگر از عوامل موثر در افزایش هزینه‌های سلامت و کاهش سطح رفاه اجتماعی، حوادث و بیماری‌های ناشی از کار است که هزینه‌های زیادی را بر افراد، صنایع و اقتصاد ملی کشورها تحمیل می‌کنند. لذا مطالعه حاضر با هدف ارائه یک مدل مفهومی برای شناسایی و رتبه‌بندی هزینه های محیط‌زیستی و بهداشتی بیماری‌های ناشی از کار با استفاده از روش های تصمیم گیری چندمعیاره انجام پذیرفت.روش کار: مطالعه حاضر در سال 1402 انجام پذیرفت. برای دستیابی به هدف مطالعه، یک طبقه بندی مدل ارزیابی اقتصادی هزینه های زیست محیطی و بهداشتی بیماری های شغلی تدوین گردید. در پژوهش حاضر از روش دلفی برای شناسایی معیارهای بهداشتی و محیط‌زیستی و از روش تحلیل شبکه ای (anp) برای وزن‌دهی به زیرمعیارها استفاده گردید. در نهایت هزینه بهداشت و محیط زیست بر اساس اطلاعات موجود برآورد شد. بیمارستان فوق تخصصی نفت تهران نیز به عنوان محل مطالعه موردی انتخاب شد.  یافته ها: نتایج نشان داد که عامل هزینه دارو و تجهیزات پزشکی با وزن 0.312 در بخش درمانی و عامل هزینه پسماند های ویژه و عفونی با وزن 0.085 مهمترین عامل در ارزیابی اقتصادی بودند. همچنین نتایج حاصل از مدل پارامتریک نشان داد که 99.84 درصد از هزینه‌های کل مربوط به هزینه بهداشتی و 0.16 درصد مربوط به هزینه‌های محیط‌زیستی است. به‌طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد 61.3 درصد از هزینه‌های بخش بهداشتی مربوط به دو بخش دارو و تجهیزات پزشکی و هزینه پرسنل شاغل خدمات دهنده و 91.7 درصد از هزینه‌های بخش محیط‌زیستی مربوط به تصفیه پساب و هزینه مصرف برق است.نتیجه گیری: در این مطالعه یک مدل نیمه کمی برای براورد هزینه های بهداشتی و زیست محیطی ناشی از بیماری های شغلی ارائه گردید. نتایج مطالعه حاضر می تواند دیدگاه علمی جدیدی را در زمینه اجرای اقدامات کنترلی با استفاده از نقطه بهینه پارامترهای هزینه - فایده ایجاد کند. اجرای این مدل یکپارچه می تواند گامی عملی و موثر در تخصیص منابع و اولویت بندی مداخلات باشد.

development of a conceptual model to identify and rank environmental and health costs of work-related diseases using delphi study and analytic network process

introduction: improving health and the environment is one of the components of development, social welfare, and economic growth. another influential factor in increasing health costs and reducing social welfare is work-related accidents and diseases, which impose high costs on individuals, industries, and the national economies of countries. therefore, using multi-criteria decision-making methods, the present study provided a conceptual model to identify and rank work-related diseases’ environmental and health costs.material and methods: the present study was conducted in 2023. a classification model for the economic evaluation of environmental and health costs of occupational diseases was developed to achieve the study’s aim. in the current research, the delphi method was used to identify health and environmental criteria, and the analytic network process (anp) was used to weight the sub-criteria. finally, the cost of health and the environment was estimated based on the available information. naft tehran hospital (nsht) was also selected as a case study site.results: the results showed that the drug and medical equipment cost factor, with a weight of 0.312 in the treatment sector, and the particular and infectious waste cost factor, with a weight of 0.085, were the most critical factors in the economic evaluation. also, the parametric model results showed that 99.84% of the total costs are related to health costs, and 0.16% are related to environmental costs. in general, the results of this research showed that 61.3% of the costs of the health sector are related to the two sectors of medicine and medical equipment and the cost of service personnel, and 91.7% of the costs of the environmental sector are related to wastewater treatment and the cost of electricity consumption.conclusion: this study presented a semi-quantitative model to estimate health and environmental costs caused by occupational diseases. the results can create a novel scientific insight into implementing control measures using the optimal point of cost-benefit parameters. implementing this integrated model can be a practical and effective step in allocating resources and prioritizing interventions.