مدیریت ریسک نانومواد مهندسی‌شده در محیط‌های کار‎:‎‌ مرور روایتی بر چارچوب‌ها و ابزارهای ‌موجود

مقدمه: در اثر پیشرفت چشمگیر فناوری نانو، افزایش مصرف نانومواد مهندسی‌شده، شکاف اطلاعاتی و عدم قطعیت‌های موجود در رابطه با ‏مخاطرات محصولات جدید نانو، توسعه و بکارگیری چارچوب‌ها و ابزارهایی که بتواند از منظر حفظ سلامت انسان و محیط‌زیست، ‏به شناسایی مخاطرات، کاهش احتمال مواجهه و کنترل ریسک نانومواد مهندسی‌شده بیانجامد، مورد توجه مراجع مختلف قرار ‏گرفته است. با‌ این حال، در اغلب رویکردهای ارزیابی یا مدیریت ریسک نانومواد مهندسی‌شده، تمام معیارهای مورد نظر برآورده ‏نمی‌شوند. این مطالعه با هدف بررسی و معرفی چارچوب‌ها و ابزارهای توسعه یافته مختلف برای نانومواد مهندسی‌شده در حوزه ‏مدیریت ریسک ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست در فناوری نانو انجام گردید.‏روش کار: جستجوی چارچوب‌ها و ابزارهای مربوطه در پایگاه‌های داده ‏scopus، ‏web of science‏ و مراجع ‏niosh، ‏echa‏ و ‏iso‏ با ‏استفاده از کلید واژه‌های «نانومواد مهندسی‌شده»، «چارچوب»، «ابزار»، «مدیریت ریسک»، «مواجهه شغلی»، «محیط‌زیست»، ‏‏«ارزیابی ریسک» و «فناوری نانو» انجام شد. از بین نتایج جستجو، چارچوب‌ها و ابزارهای مدیریت و ارزیابی ریسک ایمنی، بهداشتی ‏و زیست‌محیطی که به طور مستقیم به مخاطرات، اثرات بالقوه و مدیریت ریسک داده‌های نانومواد مهندسی‌شده پرداخته‌اند، برای ‏مطالعه انتخاب گردید.‏ یافته ها: از میان نتایج بدست آمده، 17 چارچوب مدیریتی و 11 ابزار ارزیابی توسعه یافته در حوزه مدیریت ریسک شغلی، سم‌شناختی و ‏زیست‌محیطی در رابطه با مخاطرات نانومواد مهندسی‌شده انتخاب شده، مورد معرفی و بحث قرار گرفت. چارچوب‌ها و ابزارهای ‏مختلف با هدف شناسایی و ارزیابی مخاطرات بالقوه و ریسک ناشی از مواجهه با نانومواد مهندسی‌شده از منظر دامنه، اهداف، ‏رویکردهای ارزیابی ریسک و خروجی تفاوت داشته و کاربردهای مختلفی را ارائه می‌کنند.‏نتیجه گیری: چارچوب‌ها و ابزارهای مختلف توسعه یافته در رابطه با ارزیابی و مدیریت ریسک‌ نانومواد مهندسی‌شده، هر یک دارای قابلیت‌ها، ‏کاربردها و محدودیت‌های به خصوصی بوده که می‌تواند سازمان‌ها را در نیل به اهداف ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست در حوزه ‏فناوری نانو یاری نماید. در حال حاضر، هیچ اتفاق نظری در مورد بهترین ابزار ارزیابی یا چارچوب مدیریت ریسک نانومواد وجود ‏ندارد و نیاز به تحقیق، توسعه و همکاری بیشتر در این حوزه برجسته می‌باشد.‏ 

risk management of engineered nanomaterials at workplaces: a narrative review on available frameworks and tools

introduction: due to uncertainties regarding the risks of engineered nanomaterials for human health and the environment, different organizations and researchers have developed various management frameworks and assessment tools to mitigate hazards during the procedures and applications of engineered nanomaterials. however, most of these techniques do not meet all the individual requirements. this study provides a review and introduction to the techniques developed for the management of safety, health, and environmental risks associated with engineered nanomaterials.material and methods: in order to find pertinent documents on the safe handling of engineered nanomaterials, a search was conducted using the following keywords: “engineered nanomaterials”, “framework”, “tool”, “risk management”, “occupational exposure”, “environment”, “risk assessment”, and “nanotechnology”. the search was conducted on various databases, including scopus, web of science, niosh, echa, and iso. among the search results, tools and frameworks that specifically focus on the safety, health, and environmental risk management or assessment of engineered nanomaterials were selected.results: among the search results, 17 frameworks and 11 developments in the field of managing occupational, environmental, and toxicological risks associated with engineered nanomaterials were discussed. various frameworks and tools for identifying, evaluating, and managing the potential risks of engineered nanomaterials vary in terms of their scope, goals, risk assessment approaches, and output, offering diverse applications.conclusion: various tools and frameworks, each with unique properties, applications, and limitations, can assist organizations in achieving their goals related to safety, health, and environmental issues in the field of nanotechnology. currently, there is no consensus on the optimal approach for assessing the risks of nanomaterials, underscoring the necessity for additional research, development, and collaboration in this field.