بررسی تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر نظریه رفتار برنامه ریزی شده بر درک ریسک کارکنان آتش نشانی واحدهای عملیاتی

مقدمه: درک ریسک در ایمنی و بهداشت از اهمیت بالایی برخوردار است و بر رفتار اثر می گذارد. بسیاری از حوادث به این علت رخ می دهند که افراد درک درستی از آنها ندارند. حوادث می توانند پیامد مهم درک ریسک یا به طور دقیق تر درک نادرست از ریسک باشند. آموزش همواره به طور گسترده ای به عنوان یکی از اجزای مهم در برنامه های کنترل خطرات شغلی و مدیریت خطرات شناخته می شود. مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر نظریه رفتاربرنامه ریزی شده بر درک ریسک کارکنان آتش نشانی واحدهای عملیاتی انجام شد.روش کار: این مطالعه از نوع کارآزمایی شاهد دار تصادفی می باشد، که بر روی 92 نفر از آتش نشانان شهر رشت در سال 1397 صورت گرفت. نمونه گیری به صورت خوشه ای بود و آتش نشانان به صورت تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل، هر گروه 46 نفر قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر سه بخش، اطلاعات جمعیت شناختی، درک ریسک، تئوری رفتار برنامه ریزی شده بود. برنامه آموزشی شامل 5 جلسه 75-30 دقیقه ای برای هرگروه (6 گروه 8-7 نفری) براساس تئوری رفتار برنامه ریزی شده بود. داده ها در دو نوبت قبل و 1 ماه بعد از مداخله آموزشی جمع آوری شد و به وسیله آزمون های آماری کای دو، تی مستقل و زوجی، یو من ویتنی و ویلکاکسیون با استفاده از نرم افزار spss نسخه 21مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: میانگین سنی آتش نشانان مورد مطالعه 5.17 ±35.91سال بود و اختلاف معناداری بین دو گروه از لحاظ متغیرهای دموگرافیک مشاهده نگردید. بین دو گروه تحت مداخله و کنترل قبل از مداخله آموزشی، اختلاف معناداری از لحاظ درک ریسک، سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده و رفتارهای خودگزارش دهی وجود نداشت، اما پس از اجرای مداخله آموزشی این متغیرها در گروه تحت مداخله افزایش معناداری یافت.نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشانگر بهبود درک ریسک آتش نشانان بر اثر مداخله آموزشی مبتنی بر سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده بود. بنابراین، تئوری رفتار برنامه ریزی شده می تواند به عنوان چهارچوب نظری مناسب برای طراحی و اجرای مداخلات درک ریسک آتش نشانان بکار رود.

The Effect of an Educational Intervention Based on the Theory of Planned Behavior on Firefighters’ Risk Perception in Operational Units

Introduction: Risk perception to safety and health is particularly important and affects behavior. Most of accidents occur because people do not have proper understanding about them. Accidents may be an important consequence of risk perception or, more precisely, an inaccurate perception of risk. Education has been always widely recognized as an important component of occupational risk management programs. The aim of this study was investigating the effect of an educational intervention based on the theory of planned behavior on firefighters rsquo; risk perception in operational units.Material and Methods: This study was a randomized controlled trial performed on 92 firefighters, in Rasht, in 2019. Cluster sampling method was carried out, and the firefighters were randomly assigned to two experimental and control groups with equal numbers. Data collection instrument was a questionnaire with the three sections including demographic variables, risk perception, theory of planned behavior constructs. The educational program consisted of five sessions of 3075 minutes for each group (six groups of 78 firefighters). The data were collected before and one month after educational intervention, and analyzed by Chisquare, independent and pairedsample T test, MannWhitney U and Wilcoxon using SPSS software version 21.Results: The mean age of firefighters was 35.91 ±5.17 years, and no significant difference was observed between the two groups in demographic variables. Before the educational intervention, no significant difference was seen between the intervention and control groups in risk perception, the model constructs and selfreport behaviors, but after performing the educational intervention the variables were significantly increased in the intervention group.Conclusion: The current study results showed an improvement in firefighters rsquo; risk perception due to educational intervention based on the theory of planned behavior. Thus, the theory of planned behavior can be used as a theoretical framework for the design and implementation of firefighters rsquo; risk perception.