تجزیه و تحلیل علل حوادث سقوط از ارتفاع در پروژه های ساختمانی با رویکرد تحلیل سلسله مراتبی (Ahp)

مقدمه: با توجه به رشد گسترده صنعت ساخت و ساز در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، روند حوادث شغلی در این بخش در سال های اخیر در حال افزایش است. در صنعت ساخت و ساز حوادث سقوط از ارتفاع بزرگ ترین علت مرگ و میر کارگران بوده و پیشگیری از آن مولفه ای تاثیرگذار در برنامه مدیریت ایمنی کارگاه های ساختمانی می باشند. لذا شناسایی، درک و اولویت بندی علل گوناگون حوادث سقوط از ارتفاع به منظور تنظیم راهبردهای مدیریتی الزامی است.روش کار: تحقیق حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و به صورت مقطعی در پنج پروژه عمرانی در منطقه صنعتی پارس جنوبی انجام شد. در این تحقیق براساس بررسی مستندات سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست پروژه ها در طی سال های 90 تا 94، تعداد 377 حادثه تجزیه و تحلیل شد که از بین آنها 74 حادثه از نوع سقوط ار ارتفاع بودند. علل حوادث سقوط از ارتفاع براساس نظر خبرگان(10=n) به 3 گروه عوامل اصلی شامل عوامل فردی، سازمانی و محیطی و 14 زیرعامل تقسیم شدند. پایایی پرسشنامه خبرگان که مبتنی بر مقایسه زوجی طراحی شده بود با توجه به نرخ سازگاری مقایسات زوجی مورد تایید قرار گرفت. سپس با استفاده از روش ahp و استفاده از نرم افزار expert choice نسخه 11 وزن نسبی معیارها تعیین گردید و رتبه بندی عوامل اصلی و زیرعوامل براساس میانگین هندسی و وزن نرمال شده آنها صورت پذیرفت. یافته ها: نتایج حاصل از بررسی سازگاری در تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که نرخ ناسازگاری مقایسه های انجام شده همگی کوچکتر از 0.1 می باشد، بنابراین میتوان به مقایسه های انجام شده اطمینان کرد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل سلسله مراتبی علل حوادث نشان داد که عوامل محیطی با وزن 0.359 در اولویت اول، عوامل فردی با وزن 0.351 در اولویت دوم و عوامل سازمانی با وزن 0.290 در اولویت سوم وقوع حوادث سقوط از ارتفاع قرار دارند. همچنین در بین تمامی زیرعوامل مورد بررسی ارتفاع سکوی کار، استرس های روانی/ شغلی و فرهنگ ایمنی به ترتیب بالاترین اولویت را داشتند.نتیجه گیری: براساس یافته های تحقیق، در یک برنامه مدیریت ایمنی جهت کاهش حوادث سقوط از ارتفاع بایستی بیشترین توجه را به عوامل محیطی و فردی معطوف داشت و اقدامات کنترلی برای این عوامل را در اولویت قرار داد. در برنامه های میانمدت و بلندمدت ایمنی، توجه به راهبردهایی که منجر به ارتقاء فرهنگ ایمنی کارکنان گردیده و سطح استرس شغلی آنها را در محیط کار کاهش می دهد میتواند در پیشگیری از وقوع حوادث سقوط از ارتفاع بسیار موثر میباشند.

Analyzing the causes of falling from height accidents in construction projects with analytical hierarchy process (AHP)

Introduction: Fall from height is one of the main causes of death in the construction workers. Therefore, this study aimed to identify and prioritize the factors affecting falls from height accidents in construction industry.Material and method: A descriptiveanalytical study was conducted on five constructional projects in Pars Jonoobi industrial region, Iran. All of the reported events from 2011 to 2015 were investigated and 74 out of 377 occupational accidents were considered as falls from height accidents. The identified factors and subfactors were divided into 3 main factors including individual, organizational and environmental factors and 14 subfactors based on the experts rsquo; opinion. Then, AHP method was used to determine and prioritize of the factors and subfactors.Results: The results of hierarchical analysis of fall from height accidents causes showed that environmental, individual, and organizational factors with weights of 0.359, 0.351, and 0.290 were in the first, second, third priorities, respectively. Meanwhile, among all examined subfactors, work platform elevation, mental/ occupational stresses and safety culture had the highest priority.Conclusion: Paying attention to the strategies that enhance the safety culture of employees and reduce their occupational stress levels in the workplace can be very effective in preventing of fall from height accidents.