مطالعۀ جامعه‌شناختی قانون‌گریزی با تاکید بر حوزۀ راهنمایی و رانندگی (موردمطالعه: استان خوزستان)

زمینه و هدف: قانون‌گریزی از قوانین راهنمایی و رانندگی و پیامدهای ناشی از آن مانند کشته‌ها و مجروحان، بر اساس آمارهای مراکز انتظامی و پزشکی، در کشور ایران یک مسئلۀ اجتماعی است که تمام سطوح جامعه در ابعاد فردی، خانوادگی و ملی را درگیر کرده و هرساله آثار زیان بار اقتصادی و اجتماعی وسیعی را به‌دنبال دارد. هدف مقالۀ حاضر، مطالعۀ جامعه‌شناختی عوامل موثر بر گریز از قوانین راهنمایی و رانندگی است.روش: پژوهش حاضر، یک مطالعۀ توصیفی تبیینی و با روش غالب کمّی پیمایشی است. جامعۀ آماری از بین شهروندان ساکن بالای 18 سال انتخاب و حجم نمونۀ آماری با سطح اطمینان 96 درصد و خطای 4 درصد برابر با 613 نفر محاسبه و نمونۀ آماری هر شهرستان با لحاظ‌کردن نمونۀ متناسب با حجم جمعیت هرکدام از شهرها برآورد شد.یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که تمام متغیرهای واردشده در معادله، اثر مستقیم بر گریز از قوانین و مقررات رانندگی داشته که به‌ترتیب میزان اثر آن‌ها عبارتند از: آگاهی قانونی (0.139)، پیوند اجتماعی (0.134)، احساس آنومی (0.112) و عدالت رویه‌ای (0.086). متغیرهای آگاهی از قوانین، عدالت رویه‌ای و پیوند اجتماعی با قانون‌گریزی رابطۀ منفی دارند و متغیر احساس آنومی با آن رابطۀ مثبت را نشان می­دهد. همچنین با استفاده از معادلۀ رگرسیونی مشخص شد که اجرای عدالت رویه‌ای و به‌طورکلی برخورد و چگونگی تعامل ماموران پلیس (برخورد احترام‌آمیز و همراه با بی‌طرفی) در مقایسه با احساس آنومی، آگاهی قانونی و پیوند اجتماعی، سهم بیشتری در رفتار قانون‌گریزانۀ آنان دارد.نتیجه‌گیری: با عنایت به نتایج حاصل از پژوهش پیشنهاد می‌شود که با استفاده از رسانه‌های جمعی، تابلوها، فیلم‌ها، برگزاری کلاس‌های آموزشی قبل و بعد اخذ گواهینامه، پرداختن به آموزش گروه‌های سنی پایین از طریق مدارس و استفادۀ هرچه بیشتر از فضای مجازی به سطح آگاهی و دانش شهروندان درمورد آگاهی از قوانین راهنمایی و رانندگی اهتمام ورزیده شود. همچنین با توجه به نقش و سهم بیشتر اجرای عدالت رویه‌ای، به آموزش هرچه بیشتر و کاربردی ماموران پلیس در ارتباط برخورد احترام‌آمیز و توام با بی‌طرفی با متخلفان پرداخته شود.