مطالعه تطبیقی اشعار جامی بر تصویر‌گری نگاره «نجات یوسف از چاه» در هفت‌اورنگ

نسخه مهم هفت اورنگ سلطان ابراهیم میرزا از نمونه‌های بی‌بدیل هنر نگارگری است که توسط هنرمندان مکتب مشهد مصوّر شده است. داستان نجات حضرت یوسف (ع) از چاه، یکی از موضوعات مثنوی هفت اورنگ است که توسط نگارگران آن زمان به تصویر کشیده شده است. در این مقاله به روش توصیفی‌- تحلیلی به تطبیق و مقایسه اشعار جامی در مثنوی «یوسف و زلیخا»ی هفت‌اورنگ با نگاره «نجات حضرت یوسف از چاه» منسوب به مظفر‌علی، پرداخته شده است. این تحقیق در‌صدد پاسخ به این پرسش‌ها است: الف. آیا ادبیات و شیوه بیان ادبی جامی در هفت‌اورنگ بر تصویر‌سازی نگاره نجات حضرت یوسف از چاه تاثیر‌گذار بوده است؟ ب. تطابق تصاویر مصوّر‌شده با متن اشعار بر‌اساس معیار کمّی به چه میزان است؟ به این منظور نگاره «نجات یوسف از چاه» منسوب به مظفر‌علی، به‌عنوان یکی از نمونه‌های این نسخه انتخاب شد. یافته‌های این تحقیق حاکی از آن است که نگاره‌های ذکر‌شده با اشعار جامی 22 درصد تطابق دارد و به میزان 78 درصد عدم تطابق اشعار با نگاره‌های یاد‌شده وجود دارد که نشان‌دهنده آزادی عمل نگارگران در تصویر‌گری داستان ذکر‌شده، عدم سر‌سپردگی آنان به شعر، استفاده از قوه تخیّل خود و بهره‌گرفتن از محیط پیرامون و آنچه دیده‌اند، در خلق این آثار است.