بررسی وجوه روایی در داستان‌های حماسی زبان‌بنیاد و مصور براساس «نظریه میک بال»

حماسه از قدیم‌ترین انواع ادبی است که صورت داستان دارد، زیرا همانند داستان دارای آغاز، میانه و پایان است. حماسه از یک‌سو زاده اسطوره است و از سوی دیگر داستان و رمان را در درون خود جای داده است. این مقاله به شناخت بهتر بخشی از ادبیات حماسی گذشته فارسی که در متون حماسی بازتاب یافته و از ویژگی روایی و سادگی بیان برخوردار است، می‌پردازد، هدف این نوشتار تشریح ساختار روایی حماسه مصور (پرده‌خوانی) و حماسه زبان‌بنیاد (داستان رستم و اسفندیار) با تکیه بر «نظریه میک بال» است. چون هدف این مقاله بیشتر نشان دادن ویژگی‌های متن روایی در قالب ادبی حماسه است، به همین دلیل داستان «رستم و اسفندیار» انتخاب شد، سپس با در نظر گرفتن ویژگی‌های متن روایی براساس نظریه میک بال، توجه فردوسی به عناصر داستان‌نویسی و ساختار متن روایی مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش نشان می‌دهد که داستان حماسی (اعم از مصور و زبان‌بنیاد) نیز مانند دیگر انواع داستان‌های زبان‌بنیاد دارای خط سیر داستان (شروع، حرکت داستان به سمت اوج، اوج، گره‌گشایی و نتیجه نهایی) است.