حب عذری در ادب عربی و کردی؛ بررسی موردی داستان لیلی و مجنون و مم و زین

داستان عشق مجنون و لیلی در دوره اموی از داستان‌های عاشقانه معروفی است که در ادبیات عربی، فارسی، ترکی، کردی و... بازتاب یافته‌است. در این داستان، قیس بر اثر شور عشق، راز علاقه خود به لیلی را بر زبان می‌آورد و این کار باعث خشم خانواده لیلی و مانع ازدواج آنان می‌شود. داستان مم آلان یکی از داستان‌های عاشقانه فولکلوریک کردی است که در آن مم، تنها پسر پادشاه یمن علی‌رغم میل پدر و مادرش عاشق زین، خواهر میر زین‌الدین، حاکم شهر جزیر می‌شود و فتنه‌گری‌های بکر شیطان صفت مانع وصال آنان می‌شود. احمد خانی این داستان عاشقانه را در شاهکار ادبی خود تحت عنوان «مم و زین» به نظم درآورده و اگرچه در منظومه خود به داستان فولکلوریک «مم آلان» نظر داشته، اما به کلی آن را دگرگون ساخته و از نو آن را نوشته است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی به بررسی چگونگی بازتاب حب عذری در دو اثر مذکور پرداخته می‌شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در هر دو داستان ویژگی‌های حب عذری چون: پاکی، وفاداری، دوری از هوا و هوس، متحمل شدن سختی‌های ناشی از عشق، آشفتگی عاشقان، مرگ در راه عشق و ... پدیدار شده است، با این تفاوت که پایان داستان مم و زین بر خلاف داستان مجنون لیلی، به یک عشق الهی و حقیقی ختم شده است. بر این اساس، داستان مجنون لیلی صرفا یک داستان عاشقانه، اما مم و زین یک داستان عاشقانه و عارفانه است که نمود حب عذری در آن بیشتر و عمیق تر است 

chaste love in arabic and kurdish literature; a case study of the story of majnoon laila and mam and zin

the chaste love story of qays ibn al-mulawwah and laila bint mahdi in the umayyad era is one of the famous love stories that has been widely reflected in arabic, persian, turkish, kurdish, etc. literatures. in this story, due to the excitement of love, qays reveals the secret of his relationship with laila, and this angers laila’s family and prevents their marriage. the story of mam alan is one of the kurdish folk love stories in which mam, the only son of the king of yemen, loves zin, the sister of mir zain al-din, the ruler of the jazir city, despite the wish of his parents, and the baker devilish’s intrigues prevent them marriage. ahmad khani, organized this love story in his literary masterpiece entitled mam and zin and although he has been influenced by the folk tale mam alan in his poem, he completely transformed and re-created it. in this research, using the descriptive-analytical method and based on the american school of comparative literature, it is studied how the chaste love and its differences and similarities are reflected in the two mentioned works. the results of the research show that in both stories, the features of chaste love have appeared, with the difference that the end of mam and zin’s story, unlike the story of majnoon laila, ends with a divine and true love. based on this, the story of majnoon laila is just a love story, but mam and zin is a love and mystical story.