بررسی تطبیقی دو زندان سروده از ابن زیدون اندلسی و مسعود سعد سلمان لاهوری

کوشش حاضر به تحلیل تطبیقی دو زندان سروده از دو شاعر برجسته عرب و ایرانی یعنی ابن زیدون اندلسی (394-463) و مسعودسعد سلمان (439-515) در چارچوب ادبیات تطبیقی پرداخته است. این دو شاعر مدّتی از عمر خود را در زندان سپری کردند و چکامه هایی هنری در احوال اسارت خویش سرودند. نگارنده در این نوشتار، از هر سراینده یک زندان سروده  را برگزیده و به شیوه توصیفی-تحلیلی، نقد و مقایسه کرده است. موقعیت متن سازِ مشابه و اغراض متجانس مندرج در قصاید از قبیل: شکایت، مهرجویی، فخرورزی و مدح، از دلایل گزینش این دو اثر برای هم سنجی است. پژوهش نشان می دهد که در قصیده ابن زیدون نسیب نمادین، نمایی دو بُعدی از غم عشق و اندوه اسارت را نشان می دهد. مهرجویی از ممدوح با نکوهشی نرم درآمیخته است. مدح، لحن موعظه دارد و  فخرورزی بیش از خودستایی، دارای کنش ترغیبی است. در سروده مسعود، سوز و گداز یک زندانی جبراندیش که جهان را مظهر تنازع و تبعیض می بیند، در سطوح واژگان، اسلوب، تخیّل و بافت عمودی قصیده تجلّی یافته است. زندان طولانی مدّت، ذهن و زبان مسعود را بیش از حریف تازی اش با مادّه و مکان درپیوسته است. 

a comparative study of two prison poetry of ibn zaydun andalusi and mas’ud sa'd salman of lahore

the present research is conducted in the framework of the comparative literature of the american school which compared two odes created by two prominent arab and iranian poets, namely ibn zaydun andalsi (394-463) and mas’oud sa’d salman (439-515). these two poets spent some time in prison and wrote valuable poems about their captivity. in this article, the author has selected a prison poem of each poet and compared them in a descriptive-analytical way. the similar position of the poets and the identical motives in literary creation and the same themes in the odes are the reasons for choosing these two works for comparison.the research shows that the odes of ibn zaydun are similar to a mirror which reflects the sorrow of love and captivity. the decaying youth of captivity has aroused the most regrets, and the propitiation has been mixed with soft blame. praise has the tone of advice. the poet’s pride is more destructive than boastful. in mas’ud’s ode, we noticed the whine of a compensatory prisoner who sees the world as a manifestation of conflict and discrimination, realized in the words, style, imagination and vertical texture of the poem. the length of the prison has connected massoud’s mind and language with matter and place more than that of the ibn zaydun.