گفتمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌تاریخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌در‌‌ ‌‌فرا‌‌‌‌‌‌داستان‌‌‌‌‌‌های‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌تاریخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نگارانه‌‌‌‌‌‌‌‌، با خوانشی تطبیقی از رمان‌های زمین آبگیر اثر گراهام سوییفت و دیلماج اثر حمیدرضا شاه‌آبادی

رمان‌‌‌های‌ فراداستانی‌‌‌‌ تاریخ‌‌‌‌‌‌‌نگارانه‌‌، که‌‌‌ گونۀ‌‌‌‌ پسامدرن‌‌‌ رمان‌‌های ‌‌تاریخی است، ‌عینیت‌ و مرجعیت‌‌‌‌ تاریخ‌‌ را به‌‌‌ پرسش‌‌‌‌ می‌‌‌گیرند‌ و می‌‌کوشند‌، از رهگذر‌ بازنگری‌ در‌ محتوای‌‌ ‌مستندات‌‌ تاریخی‌ و بازنویسی‌‌‌‌ ‌روایت‌‌‌های‌‌‌‌ پذیرفته‌‌‌‌شده‌‌‌،‌ ‌تاریخ‌‌‌ ‌را‌‌‌ ‌مفهومی‌‌‌‌ متکثر‌‌ و ‌متن‌‌‌‌‌بنیاد‌‌ ‌نشان‌‌‌ دهند‌. ‌تاریخ‌‌‌ در‌‌ این‌‌‌ رمان‌‌‌‌ها‌‌‌ ‌‌ماهیتی‌‌‌‌‌ ‌‌بینا‌‌‌متنی‌‌‌‌ ‌دارد‌‌ و ‌برساخته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌گفتمانی‌‌‌‌‌ ‌‌‌است. در این مقاله، با بررسی‌ دو رمان‌‌‌ زمین آبگیر ‌نوشتۀ‌‌ گراهام ‌‌‌سوییفت از ادبیات انگلیسی و دیلماج ‌‌‌‌‌به‌‌‌‌‌‌قلم‌‌‌‌ حمیدرضا شاه‌‌آبادی از ادبیات فارسی ‌نشان‌‌ داده شده است که‌‌‌‌ ‌چگونه‌‌‌ ‌رمان‌‌‌های‌‌‌ ‌فراداستانی‌‌‌‌ِ‌‌ ‌تاریخ‌‌‌‌‌نگارانه‌‌‌‌ ‌‌‌توانسته‌‌‌‌‌اند‌‌‌‌ عرف‌ و معیارهای‌‌‌‌ ‌داستان‌‌‌‌ تاریخی‌‌‌‌ ‌را‌‌‌ متحول‌‌‌‌‌‌ سازند. دلیل اصلی انتخاب این دو رمان این است که با استفاده از شگردهای روایتیِ پسامدرن مثل نقیضه‌پردازی و استفاده از بینامتن‌ها و پیرامتن‌ها نشان می‌دهند که‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌گفتمانِ‌‌‌‌‌ ‌تاریخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌به‌‌‌‌‌‌‌‌‌واسطۀ‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌زبان‌‌‌‌‌‌ ‌برساخته‌‌‌‌‌ ‌‌می‌‌‌‌شود، از این رو ‌‌نمی‌‌‌توان‌‌‌‌‌ ‌‌روایت‌‌‌ ‌تاریخی‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌را‌‌‌‌‌‌ ‌قطعی‌‌‌،‌‌‌ ‌خنثی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و‌‌‌ ثابت‌‌‌ و ‌‌‌‌‌‌‌‌بی‌‌‌‌‌‌‌زمان‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌دانست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.‌ در بررسی این رمان‌ها از آرای نظریِ لیندا هاچن و پاتریشا وُو استفاده شده است. 

History as Discourse in Historiographic Metafictional Novels

To challenge the authority of Grand Narratives is a dominant feature of postmodernism and, naturally, postmodern writing. Amongst these grand narratives is History. Historiographic metafictional novels – as postmodern works of fiction – challenge the objectivity of History and reinterpret (or, better said, demystify) the historical record. The writers of these novels seek to show the multiplicity and textuality of history. Therefore, history in these works of fiction is a discursive construct and has an intertextual nature; and as a discourse it is constructed in and through language and is thus open to rewriting and recontextualization. The present paper examines two historiographic metafictional novels in both English and Persian literatures, namely, Graham Swift’s Waterland (1983) and Hamidrezā Shāhābādi’s Dilmāj (2006), in order to reveal the extent these novels have transformed the conventions of historical fiction.