مفهوم رند و رندگونگی از منظر غزلیات حافظ در سه نمایش‌نامه عروسکی بهرام بیضایی

رند در زبان پارسی از دیرباز به‌کار رفته و حامل معانی مثبت و منفی بی شماری در آثار کهن بوده است. حافظ، برخلاف اکثر پیشینیان خود، نگرشی سطحی و منفی به رندان ندارد و برعکس آن ها را ریاستیز، عصیانی و حقیقت جو معرفی می کند که در راهی دشوار و عوام گریز، مولِد انقلاب های فردی و اجتماعی مختلفی بوده اند؛ به طوری که حافظ پژوهان بسیاری این مفهوم را مهم ترین دستاورد فکری حافظ دانسته اند. از برآیند این خصایص نیز می‌توان به کُنشگری رندان به‌مثابه شخصیت نمایشی اشاره کرد. بهرام بیضایی (نمایش‌نامه نویسی که توجه بی شائبه او به آثار کهن انکارناشدنی است) گزینه مناسبی برای پیگیری این مفهوم است؛ چه بسا که روحیه قهرمانی و انقلابی موجود در آثار او در پیوند با اسطوره و کهن الگوها بر جنبه ها و خصلت های رازآمیز، عصیانی و شوریدگی شخصیت هایش صحه می گذارد. نگارندگان برای اثبات هویت وجودی شخصیت رند (که به‌واسطه ویژگی هایش نمایشی است) برآن هستند تا با نگاهی نو، دستاورد شعری حافظ را مورد پژوهش قرار داده و با توجه به اهمیت شخصیت پردازی در ادبیات نمایشی در راستای ادبیات تطبیقی، به بسط شخصیت رند در شعر و نمایش بپردازند. بنابراین ضمن برشمردن ویژگی‌های رندی و رندگونگی در غزلیات حافظ و پی بردن به اصل این مفهوم، انواع تقسیم‌بندی شخصیت دراماتیک نشان داده و پس از آن به تطبیق خصایص رند حافظ با ویژگی‌های یک شخصیت نمایشی پرداخته شده و از حاصل این رهیافت سه نمایش‌نامه عروسکی بیضایی مورد تحلیل قرار گرفته است.

Definition of Rend and Rend-goonegy” from perspective of Ghazaliat of Hafez in “Three Puppet Plays” of Bahram Beyzai

The word Rend has been used in Persian language from long times ago and it has many positive and negative meanings in old literature.Hafez, contradictory to most of his antecedent poets, does not have a shallow and negative assessment of Rend rdquo; and in contrary, he announces them as antihypocrite, perplexed, rebellious and truthseekers who generated several individual and social revolutions in a hard unsociable way .Many Hafez researchers see this concept as his most important intellectual achievement. Based onthe result of these features, we can indicate activism of Rend as a theatrical character. Bahram Beyzaei (a play writer whose attention to ancient literature canchr('39')t be denied) is a fitting choice for following this concept, as it maybe the heroic and revolutionist morale of his work in association to myth and ancient patterns confirms enigmatic, rebellious and frenzy nature of his characters.In this article, in addition to indicating aspects of Rend and Rendgoonegy in Ghazaliat of Hafez and discovering the essence of this concept, it will be analyzed in ldquo;Three Puppet Plays rdquo; of Bahram Beyzai.