بررسی تطبیقی دو ترجمه از هزار و یک شب

کتاب هزار و یک شب از مهم‌ترین کتاب های کهن در زمینه ی قصه و افسانه است که از دیرباز مورد توجه بوده‌است و ترجمه های گوناگونی از آن صورت گرفته است. در زبان فارسی دو ترجمه مهم از هزار و یک شب صورت گرفته‌است که نخستین ترجمه را عبداللطیف تسوجی انجام داده‌است و ترجمه‌ی دیگر متعلق به ابراهیم اقلیدی است. با مقایسه‌ی این دو ترجمه تفاوت‌هایی تفاوت در آغاز و خاتمه ی کتاب، شیوه‌های داستان پردازی، مسائل اندیشگانی و اعتقادی و ترتیب و عنوان داستان ها دیده‌می‌شود. مهم ترین دلیل پدیدآمدن اختلاف میان دو ترجمه را می‌توان به سبب نسخه‌های اساسی دانست که دو مترجم برای کار خویش برگزیده‌اند. نسخه ی اساس تسوجی در ترجمه ظاهراً نسخه ی بولاق 1 بوده است، در حالی که نسخه ی اساس اقلیدی، بولاق 2 و کلکته و بروسلاو بوده است؛ البته اقلیدی در تصحیح خود از ترجمه‌ی فرانسوی و انگلیسی هزار و یک شب نیز استفاده کرده‌است. نکته‌ی دیگری که موجب تمایز این دو ترجمه شده‌است، برخاسته از نوع نگاه مترجمان به متن حکایت‌هاست. تسوجی در ترجمه‌ی خود در پی آن بوده‌است که پیرنگ اصلی حکایت را بیاورد و توجه چندانی به فضاسازی نداشته‌است؛ در حالی که اقلیدی در ترجمه‌ی خود، عنصر توصیف را به صورت جدی مورد توجه قرار داده‌است و همین امر موجب طولانی‌تر شدن متن حکایت‌ها و ایجاد تفاوت میان دو ترجمه شده‌است.

A Comparative Analysis of Two Translations of One Thousand and One Nights

The book One Thousand and One Nights is among the most important ancient books of fable and parable which has been of interest for a long time and various translation of which exist. There are two main translations of the book to Persian, the first by Abdollatif Tasuji and the second by Ebrahim Eghlidi. Comparing the two translations reveals difference in the opening and closing of the book, storytelling techniques, orientation of though and faith, and the sequence and title of the stories. The choice of original principal texts the translators based their translations on can be considered as the most important reason for such differences. The original principal text for Tasuji was apparently Bulaq rsquo;s 1st ed., while Eghlidi based on his translation of Bualq rsquo;s 2nd ed., Calcutta rsquo;s ed., and Burslaw rsquo;s ed. Eghlidi also drew on the French and English translations of One Thousand and One Nights. Another reason for such a difference was the different approach of the translators towards the stories. Tasuji has tried to include the main plot of the stories and has not paid much attention to the setting in his translation, while Eghlidi has paid close attention to descriptions in his translation, resulting in lengthier stories and differences with Tasuji rsquo;s translation.