تحلیل بینامتنی شاهنامه و تاریخ‌نوشته‌های عمومی از سده پنجم تا میانه سده هشتم هجری برمبنای ترامتنیّت ژرار ژنت

متن‌ها همواره با دلایل و انگیزه‌های خاص و به شیوه‌های گوناگون با متن‌های دیگر پیوند می‌یابند. متن‌های تاریخ عمومی که در طول تاریخ نوشته شده، نیز چنین هستند. شاهنامه پیش‌متنی است که حضور گسترده آن در تاریخ‌نوشته‌های عمومی حاکی از وجود رابطه بینامتنی بین این دو متن در دو شاخه متفاوت، امّا وابسته است. از این رو مسئله پژوهش این است که پیوند بینامتنی میان شاهنامه و تاریخ‌نوشته‌های عمومی از سده پنجم تا میانه سده هشتم هجری چگونه بوده است؟ بدین منظور از نظریّه ترامتنیّت ژرار ژنت که یک نظریّه کامل در یافتن تمام جنبه‌های یک رابطه بینامتنی است، بهره برده‌ایم. هدف اصلی در این پژوهش کشف و شناخت انواع روابط ترامتنی با شاهنامه در تاریخ‌نوشته‌های عمومی است. روش پژوهش از نظر فضای انجام کار کتابخانه‌ای و از جهت تحلیل دادهها کیفی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که تاریخ‌نگاران با تاثیرپذیری از موقعیّت اجتماعی و نهاد حمایتگر خود، آگاهانه در جهت دست‌یابی به اهداف و انگیزه‌های خود از نگارش تاریخ‌ عمومی با شاهنامه رابطه بینامتنی برقرار کرده‌ و در این راستا به ترتیبِ بیشترین تا کمترین از سه گونه ترامتنی بینامتنیّت، سرمتنیّت و فرامتنیّت بهره برده‌اند.

The intertextual analysis of Shahnameh and public historical writings from the fifth to mid-eighth century based on Gerard Genette’s transtextulaity

Abstract Texts are linked and connected together with specific reasons and motives and in many different ways. Texts about the general history which are written throughout the history are not exceptions. Shahnameh is a pre - text that its presence in the public historical writings indicates an inter‌textual relationship between these two texts from different and at the same time related branches. So the research question in this paper is that how has been the intertextual connections between Shahnameh and public historical writings from the fifth to mideighth century? For this purpose, we took advantage of Gerard Genette rsquo;s intertextuality theory, which is a perfect theory for finding all aspects of an intertextual relationship. The main purpose of this research is to discover and analyze different transtextual relations with Shahnameh in public historical writings. The research methodology is library research and the data analysis method is qualitative. The results obtained from the study indicate that historians knowingly and consciously and under the influence of their social situation and the Supportive institutions have established intertextual relationships with Shahnameh by writing public historical writings to achieve their own goals and motives ; and in this regard, they have taken advantage of four types of transtextuality, that is intertextuality , architextuality, paratextuality and metatextuality, respectively from the one used most to the one used least.