خوانش تطبیقی ویژگی‌ها و کنش‌های ایزد مهر در ریگ ودا و اوستا

مهر از دیرینه‌ترین شخصیّت‌های اسطوره‌‌ای، دینی و فرهنگی اقوام هند و آریایی است. این ایزد نمودی از باورهای مشترک خدایانی است که قبل از مهاجرت اقوام هند و اروپایی و بسیار پیشتر از ظهور زرتشت شکل گرفته‌اند. متون دینی و سرودهای مقدّس هند و ایران، نمایانگر اندیشه‌ها و باورهای مذهبی این دو سرزمین در هزاره‌های پیش از میلاد است. ایزد مهر هم یکی از ایزدان و شخصیّت‌های مشترک در این دو قوم کهن است که پس از جدایی، جایگاه ویژۀ خود را نزد هر دو حفظ‌ کرده ‌است. پژوهش حاضر می‌کوشد ایزد مهر را با تکیه بر کهن‌ترین جامعۀ آماری دو قوم هند و ایرانی مطالعه ‌کند و با استناد مستقیم به ریگ ودا و اوستا در پی آن است تا نقش بافت فکری - فرهنگی این اقوام را در تعیین کنش‌ها و ویژگی‌های همسان و متفاوت چهرۀ اسطورهای مهر بکاود. یافته‌ها نشان می‌دهند که کنش‌ها و ویژگی‌های مشترک ایزد مهر ریشه در روزگار یگانگی این اقوام دارد و منشا تفاوت‌های این چهرۀ اسطوره‌ای را باید در شاخۀ ایرانی و پس از جدایی فیزیکی و معنوی از شاخۀ هندی جست. بنابراین پس از جدایی اقوام، تفاوت‌های فکری و فرهنگی‌ در شخصیت‌های اسطوره‌ای مشترک هم نمایان می‌شود. این ویژگی‌ها وکنش‌های متفاوت، تحت تاثیر بافت فرهنگی و عوامل اجتماعی به وجود آمده و یا متحوّل شدند.

Comparative readings, attributes and actions of god Mithra in Rig Veda and Avesta

Mithras is one of the oldest mythical, religious, and cultural characters of Indian and Aryan tribes. The god, expression of common beliefs in gods, before migrating IndoEuropean and long before the advent of Zoroaster were formed. On the one hand, religious texts and sacred hymns India and Iran represents the ideas and religious beliefs the land millennium BC. Mithras too one of the gods and common characters the two old people, which after the separation, his special position with both retained.The present study tries to study Mithras based on the oldest indigenous and Iranian populations and by direct reference to Rig Veda and Avesta, it seeks to stamp the role of the intellectualcultural context of these tribes in determining the actions and characteristics of a mythical face. The findings show that the common actions and attributes of the goddess are rooted in the period of the unity of these tribes and the root of the differences in this mythical face must be found in the Iranian branch and after the physical and spiritual separation of the Indian branch. So, after ethnic separation, intellectual and cultural differences also appear in common mythical characters. These characteristics and influences have evolved or evolved under the influence of cultural context and social factors.