اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیکی بر عاطفه خودآگاه و کیفیت زندگی خانواده در مادران دارای کودک با ناتوانی ذهنی

مقدمه و اهداف داشتن فرزندان با ناتوانی ذهنی، والدین و به‌ویژه مادران را با مشکلات روان‌شناختی، هیجانی و اجتماعی مختلفی مواجه می‌سازد. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیکی بر عاطفه خودآگاه و کیفیت زندگی خانواده در مادران دارای کودک با ناتوانی ذهنی انجام شد.مواد و روش‌ها روش پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری 2 ماهه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل مادران دارای کودک با ناتوانی ذهنی شهرستان اردبیل در 6 ماهه اول سال 1400 بود. در این پژوهش تعداد 37 مادر دارای کودک با ناتوانی ذهنی با روش نمونه‌گیری هدف‌مند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و کنترل جایگزین شدند. مادران حاضر در گروه آزمایش به‌مدت 8 جلسه طی 2 ماه رفتار درمانی دیالکتیکی را دریافت کردند. در این پژوهش از پرسش‌نامه عاطفه خودآگاه و پرسش‌نامه کیفیت زندگی خانواده استفاده شد. داده‌ها به‌شیوه تحلیل واریانس آمیخته تجزیه‌وتحلیل شد.یافته‌ها نتایج نشان داد رفتاردرمانی دیالکتیکی بر عاطفه خودآگاه مثبت، (p=0001 و η2=0/68 و  f=75/20)، عاطفه خودآگاه منفی (p=0001 و η2=0/56و  f=45/19) و کیفیت زندگی خانواده (p=0001 و η2=0/67 و  f=71/74) در مادران دارای کودک با ناتوانی ذهنی تاثیر معنادار دارد.نتیجه‌گیری باتوجه‌به نتایج پژوهش حاضر، براساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که رفتاردرمانی دیالکتیک با بهره‌گیری از تکنیک‌های تحمل پریشانی، پذیرش و خودنظم‌جویی هیجانی می‌تواند به‌عنوان یک درمان کارآمد برای بهبود عاطفه خودآگاه و کیفیت زندگی خانواده مادران دارای کودک با ناتوانی ذهنی استفاده شود.

effect of dialectic behavior therapy on self-conscious emotions and family quality of life in mothers of children with intellectual disability

background and aims having children with intellectual disability can cause psychological, emotional and social problems for the parents, especially mothers. the present study aims to examine the effect of dialectic behavior therapy (dbt) on self-conscious emotions and family quality of life (qol) in mothers of children with intellectual disability.methods this is a quasi-experimental study with a pre-test/post-test/ follow-up design. the study population consists of all mothers of children with intellectual disability in ardebil, iran in 2021. of these, 37 were selected using a purposive sampling method and randomly divided into intervention and control groups. the mothers in the intervention group received eight sessions of dbt for two months. tangney et al.’s test of self-conscious affect and the beach center family qol scale were used in this study. the data were analyzed using mixed anova.results the dbt had a significant effect on positive self-conscious affect (f=75.20; eta squared=0.68; p=0001), negative self-conscious affect (f=45.19; eta squared =0.56; p=0001) and family qol (f=71.74; eta squared=0.67; p=0001) in mothers.conclusion the dbt can improve self-conscious emotions and family qol in mothers of children with intellectual disability by employing techniques such as distress tolerance, mindfulness, and emotional regulation.