فرایند اثرگذاری ذکرهای مذهبی بر کاهش استرس

انسان امروز از استرس و پیامدهای منفی آن رهایی کامل ندارد. اخیراً به‌کارگیری سنت‌های دینی-فرهنگی را به‌عنوان راهبردی برای مقابله با استرس مطرح کرده‌اند. کارآزمایی‌ها و مطالعات پژوهشگران حوزه روان‌شناسی دین و سلامت نشان داده است که ذکرهای مذهبی موجب کاهش استرس و افزایش آرامش افراد و بیماران می‌گردد. این در حالی است که تاکنون درباره فرایند این تاثیرات بررسی و تبیین نظری جامعی صورت نگرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسی تحلیلی فرایند اثرگذاری ذکر های مذهبی در کاهش استرس بود. این مطالعه با روش مروری انجام پذیرفت. لذا ضمن بهره‌گیری از کتب و منابع دینی، از پایگاه‌های اطلاعاتی؛ sciencedirect، pubmed،magiran ،sid ،proquest ،eric،psychinfo ، springer ، ebsco، noormags نیز جهت جمع‌آوری آثار(چاپ‌شده از سال 2019-2000) استفاده شد. پس از جستجو، 36 منبع به دست آمد که نهایتاً 19 منبع برای تحلیل انتخاب شدند. پس از گردآوری و تحلیل دیدگاه‌های مختلف در تبیین اثرگذاری ذکر بر کاهش استرس، نتایج نشان داد دیدگاه های فیزیولوژیکی، شناختی، هیجانی-عاطفی، ذهن آگاهی، دل‌بستگی، انتظارات تعمیم‌یافته، پیش‌گویی خودمحقق‌کننده و عالم خیال هریک می‌توانند سهمی در تبیین این فرایند پیچیده و بهبود شناخت ما از این مکانیسم داشته باشند. کاربست تنها یک دیدگاه در تبیین فرایند اثربخشی ذکر بر کاهش استرس ممکن است دید پژوهشگران این حوزه را محدود نماید. در مقابل، دیدگاه ترکیبی و چند رویکردی می‌تواند کمک بیشتری در فهم و تحلیل این فرایند ارائه نماید. در پایان، تلویحات نظری و کاربردهای علمی این پژوهش آورده شده است.

mechanisms involved in the effectiveness of holy name repetition on stress reduction

today, human beings inevitably face stress and its negative outcomes. recently, application of religious-cultural traditions have been introduced as effective strategies to cope with stress. clinical trials and studies by researchers in the fields of psychology of religion and health have demonstrated that holy name repetition reduces stress and enhances peace in individuals and patients. however, almost no comprehensive investigation has theoretically interpreted the possible mechanisms involved in this effectiveness. the main objective of the current study was to describe and analyze the approaches explaining mechanisms by which zikrs reduce stress. in so doing, a review study was conducted. in addition to religious books, the data were also collected through databases, including sciencedirect, pubmed, magiran, sid, proquest, eric, psychinfo, springer, ebsco, and noormags, from 2000 to 2019. altogether, 36 studies were found and ultimately, 19 studies entered into investigation. different approaches in explaining the process of the effectiveness of zikrs on reducing stress were collected and then reflected in the article after describing and interpreting. findings demonstrated that each of the following approaches may take a part in explaining this complex process, extending our knowledge regarding this mechanisms involved in this effectiveness: physiological perspective, cognitive approach, emotional-affective view, mindfulness-based perspective, attachment-oriented approach, generalized expectancies perspective, self-fulfilling prophecy, and imaginal world paradigm. application of merely one perspective in explaining the process of the effectiveness of zikrs on reducing stress may limit the general view of researchers in the field. on the other hand, an integrated, mixed and comprehensive approach may pave the way for a better understanding and analysis of this process. ultimately, theoretical implications and practical applications of the findings have been discussed.