ابزارهای آفرینندۀ انسجام متنی در خطبۀ اول نهج‌البلاغه

خطبۀ اول نهج البلاغه که با حمد خداوند باری‌تعالی آغاز می شود و با ذکر حج پایان می پذیرد علی رغم تنوع موضوعات و محورهای مختلف آن از انسجامی قابل توجه برخوردار است. سخن از حمد و ستایش انسان به خاطر نعمت هایش و سپس نحوۀ پدید آمدن آسمان ها و زمین و سخن از حضرت آدم و آفرینش او و سرانجام سخن از پیامبر عظیم الشان اسلام و ذکر یکی از آداب و رسوم اسلام چون حج، گرچه در ظاهر گوناگون و پراکنده می باشد؛ اما به‌صورت خطی و مستقیم در پی هدفی مشخص تنظیم شده است. بررسی و شناخت ابزارهای آفرینندۀ انسجام و تحلیل این عوامل انسجام ساز براساس نظریۀ هلیدی و نظریۀ مکمّل رقیّه حسن هدف پژوهش پیش رو است. از این رو پژوهش حاضر کوشیده عوامل انسجام ساز و هماهنگی میان این عوامل را با شیوه توصیفی تحلیلی در خطبۀ اول نهج البلاغه بررسی و تحلیل نماید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که امام علی(ع) در این خطبه توجه شایانی به ایجاد گره ها و حلقه های انسجام ساز نموده و خطبۀ او به رغم تنوع موضوعات از انسجام قابل ملاحظه ای برخوردار است.