شبکۀ شعاعی معنای «دیدن» در خطبه‌های نهج‌البلاغه بر پایۀ معناشناسی شناختی قالبی (بررسی موردی فعل رای با تکیه بر ترجمه‌های دشتی، جعفری و شهیدی)

جستار حاضر می کوشد که با رویکردی شناختی و با تکیه بر روش وصفی ـ تحلیلی شبکۀ شعاعی معنای فعل «دیدن» را در بافت زبانی ـ گفتاری سخنان امیرالمومنین (ع) براساس نظریۀ معناشناسی شناختی قالبیِ فیلمور، بررسی و تحلیل نماید. فعل دیدن از جمله افعالی است که بر پایۀ شناخت و معرفت انسان حوزۀ معنایی گسترده ای را به خود اختصاص داده است. معنای محوری و اصلی «دیدن»، دیدن با چشم به عنوان اندام جسمانی انسان است؛ اما فعل مذکور، در ترکیب های هم نشینیِ متفاوتی می تواند گسترۀ معنایی خود را وسعت دهد و بر دیدن درونی و غیرمادی مانند فهمیدن و باورداشتن نیز دلالت کند. ازین رو، کوشیده ایم بسط معنایی فعل «دیدن» را در گفتار امام (ع) بررسی کنیم. طبق دیدگاه شبکۀ شعاعی، هر واژه، دارای یک معنای مرکزیِ محسوس است که بر حسب موقعیتش در بافت های مختلف زبانی ـ گفتاری، معانی حاشیه ای جدیدِ انتزاعی را به وجود می آورد. قالب های معنایی فعل «دیدن» در خطبه های بررسی شده عبارتند از: دیداری ـ ادراکی، فهمیدن، پنداشتن، دانستن، باورداشتن، یافتن، درک کردن و تصمیم گرفتن؛ البته در برخی از نمونه ها، فعل «رای» در دو قالب معناییِ متفاوت، در کنار یکدیگر، به کار رفته است. با این وجود در ترجمه های دشتی، جعفری و شهیدی به این نکته توجه کافی نشده است.

Radial Category of Meanings for the Verb DIDAN In Nahj AlBalagha Sermons on the Basis of Frame Semantics(The Case of Verb “Raʾā”)

The present research tries to review and analyze the radial category of meanings for the verb DIDAN in the linguistic context of Imam Ali (AS) sayings based on the theory of Frame Semantics by Fillmore, through a cognitive approach and by using descriptive analytical methods. A broad semantic domain has been allocated to the verb DIDAN based on human cognition and knowledge. The core meaning of DIDAN is to see with the eyes as the physical organs of the human body. However the mentioned verb can expand the scope of its meaning in different collocations and imply on the inner and immaterial seeing such as understanding and believing. Therefore, we have tried to review the semantic extension of the verb “DIDAN “in the speech of Imam Ali (AS). According to the radial category viewpoint, each word has an evident core meaning and can also create new peripheral abstract meanings depending on its position in the various linguistic contexts. Semantic frames of the verb DIDAN in the reviewed sermons include: Visual –conceptual, understanding, assuming, knowing, believing, finding, perceiving and deciding; however in some instances, the verb “Raʾā” has been used in two different semantic frames alongside each other.