بررسی سبک شناختی خطبه همام

خطبه هَمّام یکی از خطبه های بلند اخلاقی و تربیتی نهج‌البلاغه است که در آن صفات متقین به تفصیل بیان شده است. تحلیل این خطبه از دیدگاه سبک شناسی به منظور واکاوی اسلوب بلیغ و فصیح امام علی (ع) اهمیت دارد. این مقاله با رویکرد تحلیل ادبی، متن خطبه را با توجه به نظریه سبک شناسی ساختارگرا، در سه سطح؛ زبانی (آوایی، واژگانی، نحوی)، ادبی و فکری بررسی کرده، به شیوۀ توصیفیتحلیلی به تبیین عناصر سبکی خطبه پرداخته است. هدف اصلی این پژوهش، کشف عناصر سبک شناسی متن خطبه همام است که نقش بارزی در زیبایی آن ایفا می کند. تبیین پیوند میان این عناصر سبکی و افکار امام(ع) از اهداف دیگر این پژوهش به‌شمار می رود. نتایج پژوهش نشان دهندۀ ارتباط تنگاتنگ سطوح سه گانه با یکدیگر است. همچنین سطح زبانی و ادبی در تقویت زمینه های فکری خطبه نقش داشته، در جهت اقناع مخاطب و القای اندیشه های امام(ع)، با سطح فکری پیوندی ناگسستنی دارد. اسلوب کلام با اهداف، هماهنگی دارد و با گزینش مجموعه ای از گوش‌نوازترین فواصل آهنگین، در کنار سایر عناصر موسیقی ساز همچنین استفاده از فنون بلاغی و ساختارهای نحوی توانسته مفاهیم اخلاقی، عبادی و عرفانی را به خوبی به مخاطب برساند.